عربستان سعودی هم بی‌خیال نفت خود شده است

اگرچه نفت نقش بسیار مهمی در اقتصاد عربستان سعودی ایفا می‌کند، اما به‌نظر می‌رسد که آنها می‌خواهد به سمت آینده بدون نفت حرکت کند. مقامات عربستان طر‌ح‌های جاه‌طلبانه‌ای برای تبدیل شدن به یک کشور مدرن دارند.

بر کسی پوشیده نیست که عربستان این روزها با عربستان چند دهه گذشته کاملا فرق می‌کند. آنها از نگاه سنتی خود فاصله گرفته‌اند و قصد دارند به کشوری مدرن تبدیل شوند. البته گروهی تصور می‌کنند که موفقیت‌های اخیر عربستان سعودی فقط با اتکا به قدرت نفت به‌دست آمده است؛ اما ظاهرا مقامات این کشور برنامه‌هایی برای آینده بدون نفت هم دارند. برنامه‌هایی که از همین الان عملیاتی شده‌اند.

سرمایه‌گذاری گسترده عربستان سعودی روی آینده بدون نفت

اگر فردی با خودرو شخصی خود از پایتخت عربستان سعودی خارج شود و تا دو ساعت به رانندگی ادامه دهد، منظره‌ای شگفت‌انگیز را مشاهده خواهد کرد. در اطراف ریاض تعداد بسیار زیادی پنل خورشیدی قرار دارد که گویی تا افق ادامه یافته‌اند. مقامات عربستان سعودی آنها را به موج‌های اقیانوس تشبیه می‌کنند. موج‌هایی که قرار است آینده را شکل دهند.

عربستان این سال‌ها به‌شدت روی گردشگری سرمایه‌گذاری کرده است و می‌خواهد درآمد کلانی را از این صنعت کسب کند. هرچند آنها قصد ندارند صنعت انرژی را از دست بدهند. عربستان سعودی منابع نفتی فوق‌العاده زیادی دارد؛ ولی در تلاش است انواع دیگر انرژی از جمله انرژی خورشیدی و بادی را توسعه دهد. آنها متوجه هستند که در آينده نیز صنعت انرژی نقش بسیار مهمی در اقتصاد عربستان ایفا خواهد کرد. هرچند که ماهیت آن تغییر می‌کند. در واقع عربستان سعودی قصد دارد در آینده بدون نفت نیز جایگاه اول صنعت انرژی را حفظ کند.

در همین راستا عربستان اخیرا پروژه Sudair را اجرایی کرده است. در نتیجه این پروژه ۳.۳ میلیون پنل خورشیدی حدود ۳۶ کیلومتر مربع از بیابان‌های این کشور را پوشانده‌اند. پروژه سدیر می‌تواند انرژی مورد نیاز ۱۸۵ هزار خانه را تامین کند و گامی کوچک در میان پروژه‌های بزرگ دیگر محسوب می‌شود. ظاهرا عربستان قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ حدود ۵۰ درصد از انرژی الکتریسیته خود را از طریق منابع تجدیدپذیر تامین کند.

اگرچه در حال حاضر نفت و سایر محصولات پتروشیمی نقشی کلیدی در اقتصاد عربستان سعودی بازی می‌کنند، اما آینده بدون نفت برای این کشور همچون یک کابوس نیست. به باور کارشناسان عربستان در مسیری درست گام نهاده است. هرچند که هدف تعیین‌شده کمی جاه‌طلبانه به‌نظر می‌رسد. بر اساس ارزیابی‌های موسسه خاورمیانه واشینگتن حتی فراهم کردن ۳۰ درصد از انرژی مورد نیاز نیز گامی بزرگ برای عربستان محسوب می‌شود.

شرکت Acwa Power یکی از توسعه‌دهندگان پروژه سدیر است و نقشی مهم در صنعت الکتریسیته و آب جهان دارد. به‌گفته مدیرعامل این شرکت میزان ساخت پنل‌های خورشیدی در عربستان بی‌سابقه است و فقط می‌توان مشابه آن را در چین دید. اما چه‌چیزی سبب شده که عربستان سعودی با این سرعت به سمت آينده گام بردارد؟

اول از همه اینکه سعودی‌ها منابع مالی خود را صرف توسعه پروژه‌های آينده‌نگرانه می‌کنند. مورد دوم اینکه آنها همچون غرب مجبور نیستند مدت طولانی برای دریافت مجوزهای قانونی منتظر بمانند. در واقع فاصله بین تصمیم‌گیری و اجرا در عربستان سعودی چندان زیاد نیست. جالب اینجاست که حتی شرکت آرامکو نیز در تلاش برای شکل دادن به آینده بدون نفت عربستان سعودی است.

برنامه‌های شرکت آرامکو برای تغییر افق انرژی

شرکت آرامکو همچون نگینی در اقتصاد عربستان سعودی می‌درخشد و تقریبا کل صنعت نفت این کشور را در اختیار دارد. اما آنها نیز تغییر در آينده صنعت انرژی را احساس کرده‌اند. آرامکو حدود ۹۲۰ میلیون دلار در سدیر سرمایه‌گذاری کرده است تا بتواند ۳۰ درصد از سهام این پروژه را در اختیار بگیرد. به‌گفته کارشناسان در صورتی که برنامه آینده بدون نفت عربستان سعودی محقق شود، پنل‌های خورشیدی وظیفه تولید ۴۰ گیگاوات برق را خواهند داشت. این میزان حتی از میانگین نیاز بریتانیا نیز بیشتر است.

میدان نفتی عربستان

هرچند برنامه‌های شرکت آرامکو برای آینده به همینجا ختم نمي‌شود. آرامکو قصد دارد تجارت جدیدی را برای ذخیره گازهای گلخانه‌ای در زیر زمین آغاز کند. آنها همچنین در برنامه شرکت اسپانیایی Repsol برای تولید نوع جدیدی از سوخت سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این سوخت از هیدروژن و کربن دی‌اکسید ساخته خواهد شد و برای نسل جدید خودروها استفاده می‌شود.

البته برنامه آینده بدون نفت عربستان سعودی سبب نشده است که آنها از زمان حال غافل شوند. دانشمندان شاغل در آرامکو از پیشرفت‌های اخیر حوزه رباتیک و هوش مصنوعی نیز بهره گرفته‌اند. آنها داده‌های مربوط به ۹۰ سال اخیر میدان‌های نفتی را به هوش مصنوعی می‌دهند تا بتوانند استخراج نفت را بهینه‌تر کنند. با اینکار میزان انتشار کربن‌دی‌اکسید نیز کاهش می‌یابد.

نسل جدید خاورمیانه و شمال آفریقا نسبت به تغییرات اقلیمی هشیار هستند. همین نیز سبب شده که دولت عربستان سعودی در آينده بدون نفت خود توجه ویژه‌ای به محیط‌زیست بکند. آنها متوجه هستند که در نتیجه تغییرات اقلیمی عربستان با مشکلاتی از جمله افزایش دمای شدید و کمبود آب مواجه خواهد شد. بنابراین می‌خواهند شرایط مناسبی را برای نسل آینده فراهم کنند.

به باور مقامات شرکت آرامکو نفت به‌زودی به پایان نخواهد رسید. آرامکو موفق شده‌ است در دو سال اخیر میزان تولید نفت عربستان سعودی را به ۹ میلیون بشکه در روز برساند و خروجی گاز طبیعی را نیز به‌شدت افزایش دهد. چراکه نفت تا سال ۲۰۵۰ نقشی بسیار کلیدی در جهان بازی خواهد کرد؛ اما آنها می‌خواهند تصویری متفاوت از خود ارائه دهند. تصویری که آنها را از نظر نوآوری در کنار شرکت‌های بزرگ حاضر در سیلیکون ولی قرار دهد.

در واقع نفت و گاز برای نیازهای رو به افزایش کشورهای مختلف ضروری خواهند بود. هرچند کشورهای مختلف به انرژی‌های تجدیدپذیر نیز نیاز خواهند داشت. همین نیز باعث شده که عربستان سعودی برای تحقق آینده بدون نفت خود به‌صورت همزمان در منابع جدید انرژی نیز سرمایه‌گذاری کند. استفاده از کارشناسان برجسته جهانی سبب شده که آرامکو بتواند هزینه تولید هر بشکه نفت را به عدد فوق‌العاده پایین ۳.۱۹ دلار برساند. آنها همچنین توانسته‌اند آلودگی ناشی از استخراج نفت را کاهش دهند.

در حال حاضر خریداران مختلف اهمیت چندانی به میزان آلودگی استخراج نفت نمی‌دهند. اما مقامات عربستان گمان می‌کنند که در آینده نسل جدید به دولت‌های مختلف در این زمینه فشار وارد خواهد کرد. به‌همین‌خاطر نفت عربستان در دهه‌‌های آینده خواهان بیشتری خواهد داشت. آرامکو یکی از پرسودترین شرکت‌های جهان محسوب می‌شود. اما با رویکرد جدید این شرکت در آينده سود بیشتری را هم به‌دست خواهد آورد.

مشکلات پیش‌روی سعودی‌ها برای آینده‌ای متفاوت

اگرچه عربستان سعودی برنامه‌های متنوعی برای آینده بدون نفت دارد، اما نمی‌توان از مشکلات گوناگون آن نیز چشم‌پوشی کرد. آرامکو قصد دارد ۱۰ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌های خود را به برنامه‌های حامی محیط‌‌زیست اختصاص دهد. هرچند که این پروژه‌ها در سال‌های اولیه از نظر اقتصادی به‌صرفه نیستند و نمی‌توانند با صنعت نفت رقابت کنند. همین نیز سبب شده که توجهات بیشتر به پنل‌های خورشیدی جلب شود.

تجهیزات آب‌ شیرین‌کن

بخش قابل‌توجهی از عربستان بیابانی است و این مناطق را می‌توان به راحتی با پنل‌های خورشیدی پوشش داد. به‌همین‌خاطر عربستان سعودی از رابطه نزدیک خود با چین استفاده کرد تا پنل‌های خورشیدی را با قیمتی بسیار پایین خریداری کند. همین نیز سبب شده که برق تولیدی در پروژه سدیر با قیمت ۱.۲ سنت در ازای هر کیلووات ساعت آماده فروش باشد.

مقامات عربستان سعودی می‌خواهند برای تحقق آینده بدون نفت قیمت الکتریسیته را حسابی پایین بیاورند. اینکار سبب می‌شود که صنایع مهم متکی بر الکتریسیته به این کشور جلب شوند. شرکت ACWA همچنین قصد دارد بزرگترین نیروگاه تولید هیدروژن سبز جهان را با هدف صادرات به اروپا در عربستان بسازد.

اما مشکل اینجاست که عربستان با سرعت کافی پیش نمی‌رود. پروژه پنل‌های خورشیدی قادر است تا سال ۲۰۳۰ نیمی از اهداف خود را عملی کند. پروژه انرژی بادی نیز وضعیت بهتری ندارد. دلیل این مسئله نیز به نبود شرایط مناسب برای رقابت شرکت‌های خارجی برمی‌گردد. شرکت ACWA نقش مهمی در پروژه‌های بلندپروازانه عربستان سعودی دارد؛ اما ۴۴ درصد از سهام این شرکت به‌صورت غیرمستقیم در اختیار بن سلمان، ولیعهد عربستان است.

محمد بن سلمان

با وجود این، عربستان سعودی در حال اجرای پروژه‌های گوناگونی است تا در آینده بدون نفت به مشکل نخورد. آنها دو مجتمع آب‌ شیرین‌کن را در خلیج‌ فارس ساخته‌اند تا آب مورد نیاز خود را از طریق دریا تامین کنند. فرآیند تبدیل آب شور به آب شیرین به میزان فوق‌العاده زیادی انرژی الکتریسیته نیاز دارد. به‌همین‌خاطر شرکت ACWA تعداد بسیار زیادی پنل خورشیدی را در مناطق اطراف نصب کرده است تا بتواند انرژی مورد نیاز مجتمع‌های آب شیرین‌کن را تامین کند.

این پروژه نیز فعلا از نظر اقتصادی چندان به‌صرفه نیست؛ اما می‌تواند در آینده مفید باشد. به‌طورکلی عربستان سعودی قصد دارد بخش قابل توجهی از درآمدهای خود را صرف سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های گوناگون کند تا در آينده بدون نفت هیچ مشکلی نداشته باشد.

بیشتر بخوانید: عربستان سعودی، رقیب دریاچه چیتگر را در دل کویر می‌سازد پروژه قیدوری (Gidori) رونمایی شد؛ یک شاهکار معماری دیگر در عربستان + عکس و فیلم تماشا کنید: وقتی عربستان، بهشت را روی زمین می‌سازد عربستان از دو پهپاد مدرن خود رونمایی کرد + عکس اکویلم معرفی شد؛ شهرستانی لوکس در ابر شهر نئوم عربستان + ویدیو