اخیرا مواردی از ابتلا به بیماری ویروسی تب دنگی در ایران مشاهده شده است. اما برای مقابله و پیشگیری از ابتلا به این بیماری چه باید کرد؟
اخیرا و در جدیدترین اخبار داخلی، معاون وزارت بهداشت و درمان از ابتلای 93 نفر در ایران به بیماری ویروسی تب دنگی و درگذشت سه نفر در نتیجه این موضوع خبر داده است. این بیماری که با نام‌های تب دانگ یا تب استخوان‌شکن نیز شناخته می‌شود یک بیماری ویروسی محسوب می‌شود که از طریق نیش پشه آئدس آلوده به این ویروس بین افراد منتقل می‌شود.
بنا بر اعلام مسئولان وزارت بهداشت، در حال حاضر ساکنان استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، بوشهر، فارس، گیلان، مازندران و گلستان بیش از دیگران در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
از سویی این نگرانی وجود دارد که المپیک تابستانی پاریس 2024 که به‌زودی آغاز می‌شود، به محلی برای انتشار گسترده تب دنگی بدل شود. در همین راستا و در طول این مطلب از بخش پزشکی و سلامت سایت گجت نیوز، قصد داریم ضمن معرفی دقیق بیماری تب دنگی، به روش‌های پیشگیری از ابتلا به آن بپردازیم.
بیماری تب دنگی به ایران رسید
بعد از اعلام رسمی وزارت بهداشت مبنی بر شناسایی مواردی از ابتلا به بیماری تب دنگی، نگرانی‌های زیادی درباره شیوع گسترده این بیماری در کشور پدید آمده و بسیاری از مردم نگران این هستند که کدام یک از پشه‌های اطراف محل زندگی‌شان، پشه عامل انتقال این بیماری یعنی آئدس هستند.
اگر می‌خواهید با شکل و ظاهر پشه آئدس آشنا شوید، به تصویر بالا دقت کنید. در این تصویر مشخص است که پشه آئدس حشره‌ای با دو بال فعال و یک جفت بال تحلیل رفته، خرطوم بلند، قطعات دهانی گزنده و مکنده در جلو سر، فلس‌های کوتاه و متراکم روی سینه و پا، رگ‌بندی مشخص بال و بندبندهایی روی شکم و پاهاست.
این پشه به‌طور کلی علائم سیاه و سفید مشخصی روی بدن و پاهای خود دارد که آن را از دیگر پشه‌ها متمایز می‌کند. از طرفی، بر خلاف عموم پشه‌ها، پشه آئدس فقط در طول روز فعال است و نیش می‌زند. همچنین اوج فعالیت پشه آئدس در ساعات اولیه صبح و عصرها تا قبل از غروب خورشید است.
از مهم‌ترین محل‌های رشد و تولید مثل این حشره که عامل انتقال ویروس عفونی دنگی، زیکا و چیکونگونیاست، باید به محل تجمع آب راکد، آب زیر گلدان‌ها، بین نخاله‌های ساختمانی، سطل‌های زباله خالی نشده، لاستیک‌های بلااستفاده و هر محل مشابه دیگری اشاره کرد.
تب دنگی چیست؟
تب دنگی همان‌طور که گفتیم یک بیماری ویروسی است که با نیش پشه آئدس آلوده یا انتقال خون و فرآورده‌های خونی بیمار مبتلا به افراد سالم منتقل می‌شود. با گزش پشه آئدس آلوده به ویروس دنگی، ویروس وارد سیستم خونی فرد شده و بیماری آغاز می‌شود.
ویروس دنگی تاثیر مستقیمی بر عملکرد سیستم ایمنی انسان دارد و با فعال‌سازی سیستم ایمنی، منجر به تولید سیتکوین‌های التهابی می‌شود که به بروز عوارضی مانند تب، دردهای عضلانی و استخوانی، لرزش و علائم عصبی می‌انجامند.
این ویروس همچنین منجر به خونریزی و آسیب به رگ‌ها می‌شود که این موضوع اختلالاتی در پلاکت‌ها و کاهش تعداد آن‌ها در خون را به دنبال دارد و می‌تواند به وقوع مواردی چون خونریزی در دستگاه گوارش، دستگاه ادراری تناسلی و دیگر ارگان‌های حیاتی بدن منجر شود.
علائم تب دانگ یا استخوان‌شکن چیست؟
باید بدانید که بسیاری از افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند اساسا ممکن است علائمی نداشته باشند. در مواردی دیگر این بیماری بدون بروز مشکل خاصی در بدن بیمار بهبود می‌یابد. اما در اندک مواردی، امکان بروز علائم شدید، بدحالی و حتی مرگ وجود دارد.
از جمله علائم خفیف اولیه تب دنگی باید به تب شدید، سردرد، درد پشت چشم، درد شدید مفاصل و عضلات، خستگی و بی‌حالی، حالت تهوع و استفراغ اشاره کرد. این علائم که معمولا در بازه زمانی 4 تا 6 روز بعد از شروع عفونت شکل می‌گیرند ممکن است تا 10 روز تداوم داشته باشند.
با از بین رفتن علائم اولیه، ممکن است عوارض و علائمی جدی‌تر یا حتی کشنده ظاهر شوند. علائم و عوارض شدیدتر این بیماری عبارتند از بروز خونریزی در مجاری تنفسی مانند دهان و بینی، آسیب به سیستم لنفاوی و رگ‌های خونی، خونریزی داخلی، استفراغ خونی، مدفوع قیری، کاهش پلاکت خون، استفراغ مکرر، ظاهر شدن لکه‌های خونی کوچک زیر پوست، ضعیف شدن نبض، رنگ‌پریدگی و عرق سرد.
توصیه می‌شود در صورت رسیدن به مرحله عوارض جدی و بروز مواردی مانند خونریزی در دهان یا سیستم گوارشی، حتما به پزشک مراجعه کنید. لازم به ذکر است، افرادی که بیش از یکبار به تب دنگی مبتلا می‌شوند، در ابتلاهای دوم و بعدی به شکل شدیدتری با بیماری مواجه می‌شوند و ممکن است در نتیجه عوارض و صدمات حاصل از آن تا چند ماه خانه‌نشین شوند.
از طرفی باید بدانید که شناخت علائم و نشانه‌های این بیماری بسیار حیاتی است؛ چرا که در مورد تب دنگی، تشخیص به‌موقع پزشک از اهمیت بسیاری در روند درمان برخوردار است.
آیا تب دنگی درمان دارد؟
بیماری تب دنگی به‌طور کلی درمان خاصی ندارد و مهم‌ترین اقدامات برای درمان آن، مجموعه‌ای از اقدامات کنترلی پزشکی شامل حفظ وضعیت هیدراتاسیون، کنترل تب، استفاده از مسکن‌های ضد درد و ضد التهاب و در صورت لزوم، دیگر مراقبت‌های پزشکی است.
این بیماری برای کودکان، زنان باردار و افرادی با بیماری‌های مزمن، خطرناک‌تر است و این افراد را به‌شکل شدیدتری تحت تاثیر قرار می‌دهد. به‌طور خاص، کودکان به‌دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر خود به شدت به تب دنگی حساس هستند و در صورت ابتلا، حتما باید تحت مراقبت‌های پزشکی قرار گرفته یا در صورت لزوم، بستری شوند.
از طرفی، ابتلای زنان باردار به ویروس دنگی می‌تواند خطرات زیادی برای سیستم ایمنی مادر و جنین به‌همراه داشته باشد و این افراد نیز باید به‌خوبی با اصول پیشگیری و مدیریت بیماری آشنا باشند. در مورد مبتلایان به دیابت، فشار خون بالا یا برخی بیماری‌های قلبی که سیستم ایمنی ضعیف‌تر و حساس‌تری دارند نیز تب دنگی با شدت بیشتری ظاهر می‌شود.
دقت کنید که در صورت ابتلا به تب دنگی، برای تسکین درد فقط از استامینوفن استفاده کنید و از داروهای مسکن قدرتمندی مانند آسپرین، ژلوفن یا دیکلوفناک استفاده نکنید؛ چرا که ممکن است باعث خونریزی شوند.
برای پیشگیری از این بیماری چه باید کرد؟
حیاتی‌ترین اقدام برای جلوگیری از ابتلا به تب دنگی، جلوگیری از گزش توسط پشه آئدس است. برای این مهم، اگر در مناطق گرمسیری زندگی می‌کنید یا به این مناطق سفر کرده‌اید برای حفاظت از بدن خود حتما از محصولات و اسپری‌های دافع حشرات روی پوست استفاده کنید.
توصیه می‌شود برای در و پنجره‌های منزل و محل کار نیز از توری‌هایی استفاده کنید که مانع از ورود پشه‌ها می‌شوند. همچنین در مواقعی که بیرون از منزل هستید بهتر است به‌جای تیشرت و شلوارک، حتما از پیراهن آستین بلند و شلوار استفاده کنید.
گام بعدی برای مقابله با پشه آئدس، نابودی محل تولید مثل و زندگی آن است. همان‌طور که گفتیم این پشه‌ها در جاهایی مانند محل تجمیع آب راکد، نخاله‌های ساختمانی یا زیر گلدان‌ها جمع می‌شوند. بهتر است این بخش‌ها را همواره بررسی کرده و در تمیزترین حالت ممکن نگه دارید.
در گردش‌های خارج از خانه نیز از رفتن به مناطقی مانند مرداب‌ها و محیط‌هایی با آب راکد زیاد که محل تجمع پشه آئدس است خودداری کنید. همچنین در صورتی که توسط یک پشه آئدس گزیده و مبتلا شدید، دقت کنید که آن پشه تا وقتی زنده باشد یک ناقل بیماری است؛ پس حتما نسبت به نابودسازی پشه‌های آئدس در محیط زندگی خود اقدام کنید.