آلزایمر می‌تواند عملا زندگی یک فرد را به پایان برساند ولی متاسفانه درمان مشخصی ندارد. پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که ظهور بیماری آلزایمر به مادر فرد مربوط است.

در سال ۲۰۲۰ اعلام شد که بیش از ۵۵ میلیون نفر در سرتاسر جهان از زوال عقل رنج می‌برند. در این میان نیز آلزایمر با سهم ۶۰ تا ۷۰ درصدی بیشترین عامل زوال عقل محسوب می‌شد. بیماری آلزایمر خاطرات و استقلال فرد را از بین می‌برد. همچنین وی دیگر قادر نیست با عزیزان خود ارتباط برقرار کند. به‌باور دانشمندان پدیدار شدن بیماری آلزایمر در یک فرد را می‌توان به مادر وی مربوط دانست.

ژن مادر در انتقال بیماری آلزایمر به شما نقش بسیار مهمی دارد

انتظار می‌رود که در طول بیست سال آینده تعداد افراد مبتلا به زوال عقل در جهان دو برابر شود. به‌همین‌خاطر دانشمندان باید راه‌های بهتری را برای تشخیص، درمان و یا حتی پیشگیری از این وضعیت عذاب‌آور پیدا کنند.

در حال حاضر موفق‌ترین گزینه دانشمندان برای مقابله با این بیماری یک داروی ضد آمیلوئید است که گفته می‌شود می‌تواند سرعت از دست رفتن خاطرات را کند کند. هرچند این دارو نیز در حال طی کردن آزمایش‌های بالینی است و هنوز نتوانسته تاییدیه نهایی را دریافت کند. با وجود این، خوشبختانه یک پژوهش جدید در حوزه پزشکی و سلامت منتشر شده که می‌تواند امیدها برای پیدا کردن درمان آلزایمر را افزایش دهد.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگر مادر فردی دارای سابقه فراموشی یا آلزایمر باشد، احتمال زیاد وی نیز در سنین پیری به این بیماری دچار خواهد شد. این ریسک برای افرادی که پدر آنها سابقه آلزایمر دارد بسیار پایین‌تر ارزیابی شده است. هرچند اگر پدر فرد پیش از ۶۵ سالگی نشانه‌های زوال عقل را در خود داشت، او نیز ریسک بالایی برای ابتلا به آلزایمر دارد.

پژوهش اشاره شده داده‌های مربوط به ۴۴۱۳ فرد بین ۶۵ تا ۸۵ ساله را مورد بررسی قرار داد که از هیچ مشکلی شناختی یا اختلالی در حافظه رنج نمی‌بردند. پیشتر اکثر پژوهش‌های انجام شده در زمینه زوال عقل و آلزایمر در یک جامعه آماری بسیار محدود انجام می‌شدند. هرچند حضور چند هزار نفر در این پژوهش می‌تواند نقطه قوت بسیار مهمی برای آن باشد و به‌نتایج بسیار دقیق‌تر منتهی شود.

البته اکثر این افراد سفید‌پوست بودند و همین نیز می‌تواند تعمیم نتایج این پژوهش به دیگر نژادها و گروه‌های قومی را با مشکل مواجه کند. در هر صورت دانشمندان ابتدا عملکرد شناختی افراد را با استفاده از آزمون کوتاه وضعیت ذهنی (MMSE) مورد ارزیابی قرار دادند. سپس در مرحله بعدی از سیستم تصویربرداری برش‌نگاری با گسیل پوزیترون (PET) برای بررسی مغز افراد استفاده شد تا نشانه‌های بروز آلزایمر و احتمال ابتلا به آن مشخص شود.

دانشمندان در این مرحله بیشتر به‌دنبال پلاک‌های مغزی یا همان پلاک‌های آمیلوئید بودند که به‌عنوان عامل ایجاد مشکلات شناختی و عصبی شناخته می‌شوند. این پلاک‌های آمیلوئید سمی زمانی شکل می‌گیرند که تکه‌های پروتئین (بتا آمیلوئیدها) به‌همدیگر بچسبند.

پژوهشگران تصور می‌کنند که پلاک‌های آمیلوئید عامل اصلی در آسیب‌ زدن و کشتن سلول‌های مغزی و در نتیجه بروز بیماری آلزایمر باشند. عامل دیگری که در ظهور بیماری آلزایمر نقش دارد پروتئین تاو است. هرچند متاسفانه پروتئین تاو در این پژوهش مورد ارزیابی قرار نگرفته است.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که جمع‌شدن تدریجی بتا آمیلوئید می‌تواند نشانه‌ای زود هنگام از بروز بیماری آلزایمر باشد. مخصوصا اینکه سطح آمیلوئید سال‌ها پیش از شروع مشکلات حافظه افزایش می‌یابد. نتایج اسکن PET نیز نشان داد که سطح بتا امیلوئید در مغز افرادی که مادر آنها از بیماری آلزایمر رنج می‌برده بالاتر است. این موضوع نیز ارتباطی با سن شروع مشکلات حافظه در مادر ندارد.

جالب اینجاست که سطح بتا آمیلوئید ارتباط چندانی با بیماری آلزایمر در پدر نداشت. هرچند اگر نشانه‌های آلزایمر در پدر یا مادر فردی پیش از ۶۵ سالگی شروع شده باشند، سطح بسیار بالایی از بتا آمیلوئید در مغز آنها وجود دارد. به‌همین‌خاطر به‌احتمال زیاد آنها نیز دچار آلزایمر خواهند شد.

در این میان افرادی نیز بودند که نشانه‌های آلزایمر پس از سن ۶۵ سالگی در پدرشان آشکار شده بود و یا اینکه اصلا در تاریخچه خانوادگی آنها سابقه بیماری آلزایمر وجود نداشت. اسکن PET نشان داد که سطح بتا آمیلوئید در مغز آنها کاملا عادی است. دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که چه‌چیزی سبب ارتباط بین بیماری آلزایمر و سابقه آن در مادر فرد می‌شود؛ اما از وجود این ارتبط اطمینان دارند.

برخی کارشناسان بر این باور هستند که ممکن است این مسئله به اختلال عملکرد در میتوکندری ارتباط داشته باشد. میتوکندری ساختاری درون سلول‌های ما است که وظیفه سوخت‌وساز و فراهم‌کردن انرژی را بر عهده دارد. این ساختارها فقط از سمت مادری به فرزند منتقل می‌شوند. همچنین میتوکندری از DNA اختصاصی خود بهره می‌برد. به‌همین‌خاطر ممکن است برخی تغییرات در DNA سبب بروز مشکلاتی در عملکرد کلی این اندامک شود.

پژوهش‌های پیشین نیز نشان داده بودند که اختلال در میتوکندری با بیماری آلزایمر ارتباط دارد. مغز به انرژی بسیار زیادی برای فعالیت نیاز دارد و حدود ۲۰ درصد از انرژی بدن را مصرف می‌کند. به‌همین‌خاطر ابدا بعید نیست که اختلال در عملکرد میتوکندری به مشکلات شناختی و در نهایت بیماری آلزایمر منجر شود.

توسعه روش‌های درمان

در گذشته مطالعات کوچکتری به بررسی نقش ژنتیک در بیماری آلزایمر پرداخته بودند. حالا نیز پژوهش جدید می‌تواند با اتکا به جامعه آماری بزرگتر خود نقش مهم ژن مادر را در بروز آلزایمر نشان دهد. این نتیجه‌گیری بسیار مهم می‌تواند مشخص کند که کدام افراد در خطر این بیماری تلخ قرار دارند. در نتیجه آنها باید اقدامات پیشگیرانه احتمالی را برای جلوگیری از بیماری آلزایمر انجام دهند.

همچنین دانشمندان باید مسئله اختلال میتوکندری را به‌صورت دقیق‌تری بررسی کنند تا شاید بتوان راه درمانی برای بیماری آلزایمر پیدا کرد. ناگفته نماند که پژوهش اخیر به‌خوبی نقش ژنتیک را در بروز بیماری آلزایمر آشکار می‌سازد، اما نباید از سایر عوامل مهم نیز چشم‌پوشی کرد.

بررسی اخبار علمی به‌خوبی نشان می‌دهد که عواملی همچون دیابت، فشار خون بالا، بیماری‌های قلبی عروقی و البته رژیم غذایی نامناسب همگی نقش مهمی در ابتلای فرد به آلزایمر بازی می‌کنند. در نهایت باید گفت که با وجود پیشرفت‌های کنونی علم پزشکی، به‌نظر می‌رسد که هنوز بشر راه درازی برای پیدا کردن درمان قطعی آلزایمر در پیش دارد.

بیشتر بخوانید: اکثر بیماران زوال عقل قبل از مرگ درمان می‌شوند و دلیل آن مشخص نیست! با این رژیم غذایی ، از ابتلا به زوال عقل و آلزایمر جلوگیری کنید بیهوشی ناشی از مصرف بیش از حد الکل شانس زوال عقل را دو برابر می‌کند