چرا ما در لحظه افکار خود را فراموش می‌کنیم؟

گاهی پیش می‌آید که در حال فکر کردن به موضوع خاصی هستیم؛ اما ناگهان متوجه می‌شویم که دیگر چیزی یادمان نمی‌آید. دلیل فراموش کردن افکار چیست؟

آیا تاکنون برای شما پیش آمده که وارد اتاقی شوید و ندانید که آنچا چه‌کار داشتید یا اینکه وسط صحبت‌کردن جمله بعدی خود را فراموش کنید؟ مغز انسان به‌طور عادی قادر است تعداد بسیار زیادی داده، فکر یا عمل مختلف را مدیریت کند. هرچند گاهی به‌نظر می‌رسد که شرایط جور دیگری پیش می‌رود. در ادامه به دلیل فراموش کردن افکار در انسان می‌پردازیم.

فراموش کردن افکار چند دلیل مختلف دارد

برای بررسی این مسئله ابتدا باید نحوه کارکرد حافظه انسان را توضیح داد. دکتر Susanne Jaeggi، استاد روان‌شناسی دانشگاه نورث‌ایسترن تاکید دارد که حافظه به‌صورت یکپارچه نیست. حافظه انسان از بخش‌های مختلفی تشکیل شده و هرکدام از این بخش‌ها نیز با فرآیندهای شناختی مختلفی مرتبط هستند. در اینجا باید به دو نوع حافظه بلندمدت و کاری اشاره کنیم.

حافظه بلندمدت داده‌های گسترده‌ای را در خود جا می‌دهد که شامل دانش، تجربیات و مهارت‌های گوناگون می‌شوند. این داده‌ها ممکن است از چند ساعت گرفته تا آخر عمر باقی بمانند. در سمت مقابل حافظه کاری فقط شامل افکاری می‌شود که ممکن است چند ثانیه یا دقیقه دوام داشته باشند.بدین‌ترتیب باید دلیل فراموش کردن افکار را در حافظه کاری جستجو کنیم.

حافظه کاری همچون دفترچه یادداشتی برای پیش‌نویس کردن افکار آگاهانه شما است. اطلاعات جدید، دیالوگ‌های ذهنی و داده‌های حسی همگی از طریق حافظه کاری ثبت می‌شوند. با بررسی برخی مشخصه‌های این حافظه می‌توان خیلی راحت متوجه شد که دلیل فراموش کردن افکار در لحظه چیست.

اول از همه اینکه حافظه کاری ظرفیت بسیار محدودی دارد. در رابطه با ظرفیت دقیق حافظه کاری بین دانشمندان اختلاف‌نظر وجود دارد؛ اما به‌طورکلی تخمین زده می‌شود که مغز می‌تواند تنها بین ۴ تا ۷ تکه اطلاعات (حرف، رقم، کلمه یا عبارت) را در حافظه کاری ذخیره کند. مغز انسان به‌صورت همزمان از این اطلاعات آگاه نیست و ممکن است در هر لحظه روی یکی از آنها تمرکز کند. اینجاست که یک ایده یا کار ناگهان فراموش می‌شود.

دوم اینکه مغز خیلی سریع اطلاعاتی که مهم نیستند را از حافظه کاری پاک می‌کند تا جا برای اطلاعات جدید فراهم شود. بدین‌ترتیب اگر داده‌‌‌های کوتاه‌مدت به حافظه بلند‌مدت منتقل نشوند، خیلی زود از ذهن شما پاک خواهند شد. نکته جالب اینجاست که ذهن انسان توانایی بررسی همزمان و دقیق چند موضوع را ندارد. به همین‌خاطر اگر بخواهید چند مسئله را همزمان مدیریت کنید، مغز مجبور می‌شود در لحظه بین افکار مختلف جابه‌جا شود.

اینکار به تلاش آگاهانه و توجه نیاز دارد. کاری که به قشر پیش‌پیشانی مغز محول می‌شود. این قسمت از مغز عموما مسئول یادگیری، تصمیم‌گیری و استدلال است. اگر توجه انسان فقط به یکی از افکار معطوف شود و یا اینکه شما به موضوع دیگری فکر کنید، افکار پیشین فراموش خواهند شد.

یکی دیگر از دلایل فراموش کردن افکار به وضعیت کنونی مغز مربوط می‌شود. اگر خواب‌آلود هستید، الکل خورده‌اید یا داروی خاصی مصرف کرده‌اید؛ احتمال کاهش عملکرد حافظه کاری و فراموش کردن افکار مختلف وجود دارد. همچنین فراموش نکنید که حافظه کاری در دهه ۲۰ عمر هر فرد بهترین عملکرد را دارد و پس از آن با افزایش سن ضعیف می‌شود.

هرچند اگر شما مرتب افکار خود را فراموش می‌کنید، دانشمندان به‌جای دلیل راه‌حلی را به‌شما پیشنهاد می‌کنند. شما باید وضعیت کنونی خود را پذیرفته و از انجام همزمان چند کار دست بردارید. مدیریت همزمان چند موضوع فقط باعث می‌شود که در ذهنتان بین افکار مختلف جابه‌جا شوید و اینکار احتمال فراموش کردن را بالا می‌برد.

اگر هم اکنون فکر خاصی را فراموش کرده‌اید و می‌خواهید آن را به‌یاد بیاورید، بهتر است شرایط را تکرار کنید. به‌این شکل که مجددا وارد اتاق شوید یا اینکه افکار پیشین خود را بلند تکرار کنید. چنین چیزی باعث می‌شود که مغز بتواند وضعیت چند ثانیه قبل حافظه کاری را بررسی کرده و فکر فراموش شده را به‌خاطر بیاورد.

بیشتر بخوانید: آیا مواد روانگردان می‌توانند ذهن شما را به‌سمت یک واقعیت جدید باز کنند؟ چهار دستاورد شگفت‌انگیز علمی که نگرش ما نسبت به خواب و رویا را تغییر می‌دهند می‌توان از میدان مغناطیسی برای کنترل مغز و رفتار انسان استفاده کرد