استراتژی ریسکی Xbox که ۱۰ سال آینده آن را تعریف خواهد کرد

استراتژی جدید مایکروسافت، برخی طرفداران Xbox را از آینده این کنسول ناامید کرده است. امروز می‌خواهیم رویکرد جدید این پلتفرم را برای دهه آینده تحلیل کرده و آینده آن را پیش‌بینی کنیم. سال ۲۰۲۴ نه تنها برای Xbox، بلکه برای کل صنعت ویدیو گیم به‌عنوان سالی مهم در یادها باقی خواهد ماند.

مدتی است که رشد صنعت گیم راکد بوده اما هزینه‌های توسعه افزایش یافته‌اند. زنگ‌ خطر ناپایداری عناوین AAA از نظر مالی سالها پیش به صدا در آمد. در سال جاری اخراج انبوه کارکنان، تعطیلی بسیاری از استودیوها و کاهش سرمایه‌گذاری خطرپذیر در پروژه‌های جدید، دست به دست هم داده‌اند تا مشکلات گسترده‌ای در صنعت ویدئوگیم ایجاد شوند و Xbox از این مشکلات مستثنی نیست. ما شاهد اخراج تعداد زیادی از کارکنان بخش گیمینگ مایکروسافت بوده‌ایم که گریبان‌گیر تک تک استودیوهای زیر مجموعه مایکروسافت شد. از Xbox Game Studios گرفته تا Bethesda و Activision Blizzard.

در مراسم The Game Awards، یکی دیگر از عناوین انحصاری ایکس باکس یعنی The Outer Worlds 2 برای پلی استیشن ۵ معرفی شد. که نشان می‌دهد مایکروسافت به جد در حال پیگیری پروژه Latitude است. پروژه‌ای که در آن انحصاری ایکس باکس معنا ندارد. جز کوردن، اینسایدر معروف Xbox، اخیرا تایید کرده است که دیگر چیزی به اسم انحصاری ایکس باکس وجود ندارد. فیل اسپنسر هم که می‌گوید خط قرمزی برای عرضه بازی‌های خود روی پلی استیشن نداریم. زمان آن فرا رسیده است بپذیریم ایکس‌باکس دیگر بازی انحصاری‌ نخواهد داشت. همه‌ی بازی‌های ایکس باکس حتی بازی‌هایی که نماد این پلتفرم هستند، مانند Halo ،Forza و حتی Gears of War هم برای پلی استیشن منتشر خواهند شد.

اگر دیدید یکی از فرست پارتی‌های Xbox برای پلی استیشن منتشر نشد، دلیلش کمبود بودجه یا عدم زمانبندی دقیق است. دیگر انحصاری ایکس باکس معنی ندارد.

جز کوردن

پس تکلیف کنسول Xbox چه می‌شود؟ بیایید تا با هم بررسی کنیم.

مشکل دقیقا چیست؟

با پشت سر گذاشتن همه‌گیری کرونا، تعامل مردم با بازی‌های ویدئویی رشد محسوسی نداشته و بر اساس برخی تحلیل‌ها مدت زمان بازی مخاطبان کاهش پیدا کرده است. شرکت‌های تحلیلی مانند Newzoo و Circana هر دو توضیح می‌دهند که رشد صنعت گیمینگ به خاطر افزایش هزینه‌ها محدودتر شده. شاون لیدن، مدیرعامل سابق پلی‌ استیشن، اخیراً برخی از تقصیرها را نه به گردن شرکت‌های بازی سازی و ناشران، بلکه به گردن شبکه‌های اجتماعی TikTok، Instagram و YouTube انداخت. طبق گفته ایشان، رشد این شبکه‌های اجتماعی تاثیر منفی بر رشد صنعت گیم گذاشته است. او می‌گوید که حالا بجز بازی، شبکه‌های اجتماعی هم برای جلب توجه نسل جدید در حال رقابت هستند.

دیگر خبری از نسل Z نیست، بله من و شما پیر شدیم. نسل Alpha در حال رشد است. این نسل بیشتر به تماشای ویدیوهای مربوط به بازی‌ علاقه‌ دارد تا بازی کردن. تقریبا همه صنایع به نقطه اشباع خود رسیده‌اند. مسئله موجود برای صنعت ویدئوگیم این است که رشد هزینه‌ها از رشد صنعت پیشی گرفته است، که این موضوع منجر به یک بن بست محاسباتی شده. به همین خاطر Playstation عرضه عناوین فرست پارتی خود برای PC را آغاز کرد و Xbox هم دیگر به PC قانع نیست و حالا برای پلی استیشن هم بازی عرضه می‌کند.

امروزه محتویات ویدئویی کوتاه مانند Reels و YouTube Shorts که با الگوریتم‌ همان چیزی که مغز شما می‌خواهد را به شما نشان می‌‌دهد، برای خیلی‌ها جذاب‌تر بوده و بیشتر اوقات فراغتشان را پر کرده است. از آنجایی که Xbox در مقایسه با Nintendo و Playstation در پایین‌ترین پله نردبان قرار دارد، زودتر این خطر را احساس کرده و برای همین تصمیمات اخیرش بیشتر جلب توجه کرده است.

در واقع همه چیز آنقدرها هم که فکر می‌کنید بد نیست. با توجه به اینکه ناشران AAA هنوز مشتاقانه بازی‌های خود را برای Xbox منتشر می‌کنند، اگر همه چیز واقعاً به همان اندازه که در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی می‌گویند وخیم بود، شاهد این بودیم که تعداد قابل توجه‌ای از توسعه‌دهندگان AAA این پلتفرم را نادیده می‌گرفتند. ما حتی بازی‌هایی مانند Genshin Impact و Death Stranding را داریم که قبلاً انحصاری پلی‌ استیشن بودند، اما برای داشتن درآمد بیشتر، روی ایکس‌ باکس هم عرضه شدند. باور کنید اگر هیچ فرصت تجاری‌‌ای در ایکس باکس وجود نداشت، ما شاهد این اتفاق نبودیم. خبرهایی هم به گوش می‌رسد که در سال ۲۰۲۵ شاهد عرضه عناوین بیشتری از این دست برای ایکس باکس خواهیم بود، عناوینی که سال‌ها این پلتفرم را نادیده گرفته بودند.

برخی خیلی راحت آینده ایکس باکس را تیره و تاریک پیش‌بینی می‌کنند. اگر Xbox در حال رشد نیست و مخاطبان از آن کوچ می‌کنند، چرا شاهد پیوستن توسعه‌دهندگان بیشتری به این اکوسیستم هستیم؟

امروزه بخش عمده‌ درآمد Xbox از کنسول حاصل می‌شود؛ از فروش بازی گرفته تا خریدهای درون برنامه‌ای و سرویس‌هایی مانند گیم پس.

خب حالا که معضل مشخص شد، راه حل چیست؟

Xbox برای یافتن منابع جدید درامد و دور زدن افزایش هزینه‌ها، تقریباً از ده سال پیش شروع به عرضه بازی‌های خود برای PC کرده است. با وجود قرار گرفتن در رتبه سوم بین ۳ کنسول‌ساز مطرح، این استراتژی کارآمد بوده است.

شروع ضعیف نسل هشتم با ایکس باکس وان، این برند را تا مرز نابودی برد و در نسل نهم هم عرضه ایکس باکس سری ایکس/اس به دلیل همه‌گیری کرونا کمبود قطعات بسیار کند بود. اما با این وجود، Xbox به لطف نوآوری در خدمات، سرمایه‌گذاری‌های رشد غیرارگانیک مانند تصاحب Activision Blizzard و گسترش عناوین خود به پلتفرم‌های جدید، شاهد رکورد درآمد و جذب کاربر بوده است.

اگر یک سرمایه‌گذار بپرسد چرا مایکروسافت حدود ۷۰ میلیارد دلار صرف Activision Blizzard کرد و نه استارت‌ آپ‌های هوش مصنوعی، این شرکت باید یک پاسخ منطقی ارائه بدهد. مایکروسافت امروز باید هم انتظارات طرفداران، مشتریان و سرمایه‌گذارانی را برآورده‌ کند که آن را به یک شرکت چند تریلیون دلاری تبدیل کرده‌اند و هم کسب و کار خود را مدیریت کند.

هر کس با دیدگاه خود این موقعیت را بررسی خواهد کرد، اما Xbox امروز از ویندوز هم بزرگتر شده است. سرمایه‌گذاران اکنون در حال بررسی دستاوردهایی تصاحب Activision Blizzard هستند. تصور کنید Call of Duty Black Ops 6 به جای یک موفقیت بزرگ، یک شکست بزرگ بود. وقتی که گوگل، متا و xAI به سرعت در حال نزدیک شدن به OpenAI هستند، من اگر سرمایه‌گذار بودم، منطق ساتیا نادلا را زیر سوال می‌بردم.

ساتیا نادلا روی رشد Xbox تاکید دارد و گفته است که می‌خواهد معنی طرفدار Xbox بودن را «بازتعریف» کند. برخی از اعضای مایکروسافت هم گفته‌اند که علی‌رغم سیاست‌های اخیر مایکروسافت، کاربران اندکی از ایکس باکس کوچ کرده‌اند.

وقتی برای اولین بار چهار بازی فرست پارتی ایکس باکس برای پلی استیشن عرضه شد. هیچ تأثیری بر کاربران فعال کنسول ایکس باکس نداشتند. مایکروسافت این را به عنوان سیگنالی در نظر می‌گیرد که مردم از پلتفرم خود راضی‌اند و مایل نیستند پلتفرم خود را بر اساس آنچه طرف مقابل به آن دسترسی دارد، جابه‌جا کنند.

مایکروسافت فکر می‌کند که اکثر کاربران جوان‌تر نسل Alpha و نسل Z که قبلاً هم ذکر کردم، از iPad ،Nintendo Switch و PC فارغ‌ شده‌اند و بیشتر به دنبال دسترسی راحت‌تر به بازی‌ها هستند. این شرکت با تلاش برای اضافه کردن فروشگاه‌های Steam و Epic Games به کنسول‌های نسل بعدی Xbox و سرمایه‌گذاری برای بهبود عملکرد بازی‌های ویندوز و همچنین قابلیت استفاده آن در دستگاه‌هایی مانند ASUS ROG Ally و Lenovo Legion Go، به این موضوع واکنش نشان می‌دهد. مایکروسافت همچنین به احتمال زیاد در حال ساخت کنسول دستی Xbox است. از سوی دیگر، طبق گزارشات اخیر، مایکروسافت در حال کار روی مجموعه‌ای از APIهای درون بازی و ویژگی های رابط‌ کاربری است که پروژه Rainway نامیده می‌شود، نوعی رابط کاربری چند پلتفرمی که مایکروسافت در توسعه آن از مزایای Battle.net که در Hearthstone، Diablo IV، و World of Warcraft دیده می‌شود، الهام گرفته است. این پروژه به شما امکان می‌دهد که فارغ از پلتفرمی که دارید، با دیگران از طریق اکوسیستم مایکروسافت ارتباط برقرار کنید. این بدان معناست که بازی‌های تحت مجموعه مایکروسافت روی پلتفرم‌هایی بجز ایکس‌ باکس، با حال و هوای ایکس باکس اجرا خواهند شد. به عنوان مثال، Indiana Jones and the Great Circle در Steam از ذخیره سازی ابری Xbox پشتیبانی می‌کند. Diablo IV بدون توجه به پلتفرمی که روی آن هستید، پیشرفت شما را ذخیره می‌کند. مایکروسافت می‌خواهد این ویژگی را به همه بازی‌هایش بیاورد. این همان چیزی است که کمپین بازاریابی “This is a Xbox” مد نظر دارد که اگر پروژه Rainway به نتیجه برسد، هر بازی ایکس‌ باکس خودش تبدیل به یک Xbox خواهد شد. این استراتژی خوب به نظر می‌رسد و البته کم ریسک هم نیست.

چه ریسک‌هایی برای Xbox وجود دارد؟

همیشه یک شکاف بزرگ بین آنچه که سهامداران می‌خواهند و آنچه که مشتریان می‌خواهند وجود دارد. به همین دلیل است که اغلب می‌بینید همه چیز به سرعت در مایکروسافت دگرگون می‌شود. Skype برای مدتی برترین پلتفرمِ برقراری ارتباط در جهان بود، اما کوتاهی در توسعه و پشتیبانی از آن باعث شد که تازه‌واردانی مانند Zoom و Discord آن را کاملاً نابود کنند. وقتی گزینه‌های زیادی وجود دارد، شرکتی که می‌تواند ۱۰۰% سود خود را روی طرح‌های مشتری پسند سرمایه‌گذاری کند، می‌تواند از شرکت‌های قدیمی که روی موفقیت‌های خود تکیه می‌کنند، چشم پوشی کند و مسئولیت‌پذیری را به صفحات اکسل بسپارد.

روی کاغذ، ایکس باکس به طرز هوشمندانه‌ای از روندهایی که کنترلی روی آنها ندارد جلوتر است. من نگرانم که مایکروسافت به سادگی عرصه رقابت را به خاطر آمارهای ضعیف رها کند. وقتی شرکتی به بزرگی مایکروسافت هستید و نقدینگی کافی برای سرمایه گذاری در جدید فناوری جدید را دارید، ترک عرصه‌های دیگر چندان مهم نیست. در زمان رونق بازی‌های آنلاین، Xbox بود که Activision Blizzard را تصاحب کرد. اکنون ما در دوره رونق هوش مصنوعی هستیم.

نگرانی بعدی من این است که مایکروسافت در زمان گسترش Xbox Cloud Gaming با NVIDIA GeForce Now وارد رقابت شود که ۱۰۰% تمرکزش در فضای ابری است. در PC مایکروسافت با Steam روبه‌رو می‌شود، که ۱۰۰% تمرکزش PC است و در مورد پلی استیشن نیز همه چیز مشخص است، Xbox با این وضع مجبور است با یک دست بسته بجنگد. تقسیم تمرکز، تلاش‌ و بودجه در چند حوزه مختلف، می‌تواند به قیمت از دست دادن همه چیز تمام ختم شده و احتمال دارد Xbox تبدیل به ناشری ماننند EA یا Tencent شود.

در چند سال گذشته، رقبای Xbox از ضعف‌های آن استفاده کرده‌اند و شاید هم برخی از فروپاشی آن خوشحال شوند. با توجه به اینکه همه بازی‌های Xbox برای PC هم عرضه شده‌اند، بسیاری از طرفداران Xbox به سراغ PC خواهند رفت. افراد دیگری هم هستند که به سادگی یک پلی استیشن یا نینتندو می‌خرند و به تجربه گیمینگ خود فارغ از پیچیدگی‌های PC ادامه می‌دهند.

پلتفرم ویندوز خود در معرض تهدید از سوی Steam Deck و SteamOS Valve است و به زودی اولین سخت افزار ترد پارتی مبتنی بر SteamOS در CES 2025 معرفی خواهد شد. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که سیستم‌عامل SteamOS چقدر برای گیمینگ بهینه‌تر از ویندوز است. ویندوز به دلیل محدودیت‌های سخت‌افزاری و ویژگی‌های مسخره حریم خصوصی مانند Windows Recall و اصرار بر قرار دادن تبلیغات در پوسته ویندوز توسط گیمرها و مصرف‌کنندگان مورد تمسخر قرار گرفته است. اگر سیستم عامل Steam OS Valve بتواند کاربرپسندتر از ویندوز و شخصی‌سازی شده برای گیمینگ باشد، این یک تهدید بزرگ برای مایکروسافت نیز خواهد بود.

خب یعنی قرار است رویه همین باشد؟ Valve، پلی استیشن، نینتندو، مایکروسافت، NVIDIA، و… برای پول و توجه ما رقابت کنند؟ همه می‌دانیم که رقابت باعث کنترل قیمت‌ها و نوآوری می‌شود. به همان اندازه که Xbox با تهدید مواجه است، فرصت‌هایی هم دارد. اما آیا می‌تواند این فرصت‌ها را کشف و از آنها استفاده کند؟ این را زمان ثابت خواهد کرد.

جلوگیری از تهدیدها

کنسول‌ خانگی مبتنی بر Steam شرکت Valve از نظر قدرت با PS5 و Xbox Series X قابل مقایسه خواهد بود و پر از بازی‌های انحصاری از هر دو طرف است و به نظر من کلا بحث و جدل بر سر پلتفرم احمقانه به نظر می‌رسد. روی کاغذ اگر هیچ بازی انحصاری نباشد عالی خواهد بود.

بازتعریف منظور از «طرفدار Xbox» واقعاً چیزی نیست که مایکروسافت یا ساتیا نادلا بتوانند بر آن ادعای کنترل کنند. شما نمی‌توانید کسی را مجبور کنید که طرفدار چیزی باشد که آن را دوست ندارد. مایکروسافت در راستای برنامه‌های خود برای کمپین “This is an Xbox” کارهای خوبی انجام نداده است. این بیشتر شبیه یک رویا است تا چیزی که واقعاً بتوان آن را عملی کرد. هنوز محدودیت‌ها بسیاری وجود دارد. تغییرات گسترده در محتوا، هواداران قدیمی و توسعه‌دهندگانی که از آن پشتیبانی کرده‌اند و سخت افزار آینده ایکس باکس در حال حاضر برای من کاملاً بیگانه به نظر می‌رسد. تقریباً هیچ ارتباطی بین عناوینی مانند World of Warcraft، Call of Duty، Candy Crush و نام تجاری “Xbox” وجود ندارد.

اما اگر Xbox را از بین ببرند چه؟

من دوست دارم ببینم کنسول‌های Xbox در آینده، بخشی از یک اکوسیستم گسترده‌تر و بزرگ‌تر باشند. مایکروسافت تا به حال نتوانسته به مشتریان و توسعه‌دهندگان یک پاسخ قانع کننده و مطمئن ارائه کند. واضح است که مایکروسافت به درستی درک نکرده است که ساخت و پشتیبانی از یک فروشگاه بازی موبایلی برای اندروید چقدر دشوار است. در کل این یک واقعیت است که بسیاری از طرفداران Xbox نسبت به آینده آن اطمینان ندارند.