18 خرداد 1404 ساعت 12:08
یکی از مهم ترین قطعات خودرو که نقش مهمی در کارکرد صحیح پیشرانه دارد، تسمه تایم و تسمه سرپانتین است. تفاوت این دو در چیست؟
پیشرانه خودروهای امروزی برای اینکه درست کار کنند به مجموعه‌ای از قطعات مختلف وابسته هستند. از جمله این قطعات می‌توان به کوچک‌ترین پیچ و مهره‌ها تا اجزای بزرگی مانند میل لنگ و بلوک سیلندر اشاره کرد که هر کدام وظیفه‌ای مشخص دارند. هماهنگی دقیق این اجزا باعث می‌شود نیرویی که در موتور تولید می‌شود به چرخ‌ها انتقال یابد و خودرو حرکت کند.
تفاوت تسمه سرپانتین و تسمه تایم
یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین قطعاتی که در سیستم موتور خودرو وجود دارد، تسمه‌ها هستند. این تسمه‌ها در اندازه‌ها و طراحی‌های مختلف ساخته می‌شوند و هر کدام وظیفه خاصی بر عهده دارند. در میان آن‌ها، برخی از تسمه‌ها به مراتب بیشتر شناخته شده و نقش پررنگ‌تری در عملکرد صحیح خودرو دارند. تسمه تایم و تسمه پروانه که با نام سرپانتین هم شناخته می‌شود، دو نوع از مهم‌ترین تسمه‌های خودرو هستند. شباهت‌های زیادی به لحاظ ظاهری بین این تسمه‌ها وجود دارد، اما عملکرد آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. درک درست از وظیفه هر یک می‌تواند به نگهداری بهتر از خودرو و جلوگیری از خرابی‌های پرهزینه کمک کند.
تسمه تایم و تسمه سرپانتین، نقش مهمی در عملکرد صحیح موتور ایفا می‌کنند، اما کارایی آن‌ها با یکدیگر کاملا متفاوت است. این دو قطعه را می‌توان از جمله مهم‌ترین اجزای سیستم موتور دانست که وظایف کاملا مستقلی از هم دارند و به همین دلیل شناخت تفاوت بین آن‌ها برای نگهداری صحیح از خودرو اهمیت دارد.
در اغلب خودروها، تسمه تایم در کنار موتور نصب می‌شود و معمولا زیر پوششی به نام کاور تسمه تایم قرار دارد. وظیفه این تسمه، هماهنگسازی چرخش میل لنگ و میل بادامک با یکدیگر است. این هماهنگی برای باز و بسته شدن به موقع سوپاپ‌ها ضروری است و اگر عملکرد مطلوبی نداشته باشد، احتراق در زمان مناسب انجام نمی‌شود.
در مقابل، تسمه سرپانتین یا همان تسمه پروانه در قسمت جلو موتور قرار گرفته و می‌توان آن را بدون پوشش خاصی مشاهده کرد. ظاهر این تسمه به گونه‌ای است که دور چندین پولی می‌چرخد و شبیه مار حرکت می‌کند. در بعضی از خودروها، این تسمه به خوبی شناخته شده و تعمیر آن نیز ساده‌تر است.
تسمه سرپانتین و وظیفه آن
گفتیم که نام دیگر تسمه سرپانتین، تسمه پروانه است که نیروی لازم برای به حرکت درآوردن قطعات مهمی مانند دینام، کمپرسور کولر و پمپ فرمان هیدرولیک را فراهم می‌کند. این تسمه از جنس لاستیک بسیار مقاوم ساخته شده و دور چندین پولی پیچیده می‌شود تا آن‌ها را به چرخش درآورد.
با کمک تسمه سرپانتین، نیروی موتور به قطعات فوق منتقل می‌شود و عملکرد صحیح آن‌ها را تضمین می‌کند. ارتباط مستقیم این تسمه با میل لنگ باعث می‌شود دینام و کمپرسور کولر به طور هماهنگ روشن و فعال شوند. در حالی که تسمه تایم وظیفه تنظیم زمان‌‌بندی سوپاپ‌ها را برعهده دارد، تسمه سرپانتین نیروی مورد نیاز برای قطعات جانبی موتور را تأمین می‌کند.
نیروی موتورهای درون سوز از طریق انفجارهای کوچک داخل سیلندر خودرو تأمین می‌شود. این انفجارها باعث حرکت رفت و برگشتی پیستون در سیلندر شده و در نهایت میل لنگ را به چرخش در می‌آورد. یک سمت میل لنگ به گیربکس وصل است و سمت دیگر به پولی جلویی یا جانبی موتور متصل می‌شود.
وقتی میل لنگ می‌چرخد، پولی آن نیز شروع به حرکت می‌کند. تسمه سرپانتین دور این پولی بسته شده و نیروی آن را به پولی‌های دیگر منتقل می‌کند تا قطعاتی مثل کمپرسور کولر و پمپ فرمان هیدرولیک به درستی کار کنند. این تسمه که به نام تسمه پروانه هم شناخته می‌شود، بسیار مقاوم است اما طول عمر مشخصی دارد.
زمان تعویض تسمه سرپانتین به نوع خودرو و میزان استفاده از آن بستگی دارد، ولی معمولا توصیه می‌شود هر ۱۰۰ تا ۱۶۰ هزار کیلومتر آن را تعویض کنید. البته ممکن است تسمه قبل از این مسافت فرسوده شود، پس بهتر است همیشه وضعیت آن را بررسی و از سلامت عملکرد آن مطمئن شوید تا از خرابی‌های ناگهانی جلوگیری شود.
تسمه تایم و وظیفه آن
تسمه تایم یکی از اصلی‌ترین اجزای موتور خودرو به‌حساب می‌آید که وظیفه هماهنگسازی دقیق بخش‌های داخلی موتور را بر عهده دارد. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، انفجارهای کنترل شده درون سیلندر باعث حرکت پیستون شده و در نتیجه میل لنگ را به چرخش در می‌آورند. این چرخش به بخش‌هایی مثل تسمه سرپانتین نیز منتقل می‌شود.
در کنار این فرآیند، تسمه تایم نیز به میل لنگ متصل است و با آن هماهنگ عمل می‌کند تا میل بادامک‌ها را دقیقا مطابق حرکت پیستون‌ها به چرخش درآورد. این هماهنگی به موتور اجازه می‌دهد سوپاپ‌ها را در زمان مناسب باز و بسته کند و در نتیجه سوخت و هوا به میزان درست وارد سیلندر شود.
اگر تسمه تایم نتواند این هماهنگی را به درستی انجام دهد، احتمال دارد سوپاپ‌ها به موقع باز یا بسته نشوند و این اتفاق باعث ورود ناقص سوخت یا هوا به محفظه احتراق می‌شود و ممکن است انفجارها خیلی شدید یا خیلی ضعیف باشند. در نهایت چنین اختلالی می‌تواند به بخش‌های حساس موتور آسیب جدی وارد کند.
شاید در نگاه اول عملکرد تسمه تایم کمی پیچیده به نظر برسد، اما عملکرد آن مثل چسبی است که تمام اجزای فرآیند احتراق را به طور هماهنگ به هم می‌چسباند. البته این هماهنگی زمانی به درستی انجام می‌شود که کشش تسمه دقیق و استاندارد باشد. به عبارت بهتر، اگر تسمه خیلی سفت یا خیلی شل باشد، کارکرد موتور دچار مشکل می‌شود.
به همین دلیل است که توجه به سلامت تسمه تایم برای هر راننده‌ای اهمیت دارد. در حالی که برخی خودروهای مدرن از زنجیر تایم استفاده می‌کنند، بیشتر خودروهای موجود در بازار کشور همچنان مجهز به تسمه تایم هستند. این تسمه با گذشت زمان مستهلک می‌شود و در صورت بی‌‌توجهی ممکن است خسارات سنگینی به موتور وارد کند.
خودروسازان توصیه می‌کنند که تسمه تایم باید هر ۵۰ تا ۷۰ هزار کیلومتر تعویض شود تا از هزینه‌های بالای تعمیرات جلوگیری گردد. برخی رانندگان می‌پرسند که آیا می‌توان این تسمه را در منزل تعویض کرد؟ در مورد تسمه سرپانتین ممکن است این کار با ابزار ساده و کمی تجربه انجام شود، اما تعویض تسمه تایم به دلیل حساسیت بالا نیاز به یک مکانیک کاربلد دارد.
source