بالاخره مشخص شد هر سوال شما از هوش مصنوعی ChatGPT چند لیتر آب مصرف می‌کند؟

این موضوع که استفاده از هوش مصنوعی تاثیر زیادی در مصرف آب دارد قبلاً نیز توسط افراد مختلف مطرح شده بود ولی برای اولین بار سم آلتمن، مدیر عامل OpenAI که شرکت مسئول ChatGPT است به آن پاسخ داده است. آلتمن در این زمینه مقاله‌ای منتشر و این میزان را به حدی کم اعلام کرده که شاید بسیاری از ما تصور کنیم به هیچ عنوان مهم نیست. در ادامه با ما همراه باشید.

در روزگاری که هوش مصنوعی با سرعتی سرسام‌آور در حال نفوذ به جنبه‌های مختلف زندگی و کسب‌وکارهاست، پرسش‌هایی جدی درباره پیامدهای زیست‌محیطی و اخلاقی این فناوری نوظهور مطرح می‌شود. شرکت‌ها یکی پس از دیگری در حال سرمایه‌گذاری در این حوزه و تلفیق آن با خدمات و محصولاتشان هستند.

مصرف آب ChatGPT چقدر است؟

آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که وقتی از یک مدل هوش مصنوعی مانند ChatGPT سوالی می‌پرسید، چه هزینه‌ای برای طبیعت دارد؟ آیا فقط چند کیلوبایت داده رد و بدل می‌شود یا پای مصرف منابع واقعی مثل آب و برق هم در میان است؟

شرکت OpenAI با معرفی سامانه ChatGPT نقشی محوری در گسترش کاربردهای هوش مصنوعی ایفا کرده و بسیاری دیگر نیز به‌دنبال آن، تلاش کرده‌اند تا قابلیت‌های این فناوری را توسعه دهند. اما در دل این پیشرفت سریع، دغدغه‌های مهمی درباره مصرف منابع و تأثیرات اکولوژیکی این سامانه‌ها شکل گرفته است. در این راستا، مدیرعامل OpenAI، سم آلتمن، اخیراً در یادداشتی به موضوع میزان مصرف آب و انرژی مدل‌های هوش مصنوعی پرداخت که واکنش‌های متعددی را برانگیخته است.

سم آلتمن در نوشته‌ای در وبلاگ رسمی خودش با عنوان «تکینگی نرم» (The Gentle Singularity) به نقش تحول‌آفرین هوش مصنوعی در ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و به‌ویژه محیط‌زیستی پرداخته و در بخشی از آن، به برآوردی از مصرف آب ChatGPT  اشاره کرده است.

وی اگرچه هیچگونه جزئیاتی درباره روش محاسبه این اعداد ارائه نکرده و مشخص نکرده که چه عوامل و متغیرهایی در این برآورد لحاظ شده‌اند، اما طبق ادعای او:

هر پرسش متوسط از ChatGPT چیزی در حدود ۰٫۰۰۰۰۸۵ گالن آب، یا تقریباً برابر با یک‌پانزدهم قاشق چای‌خوری مصرف می‌کند.

او همچنین تنها به مصرف آب اشاره نکرد و اطلاعاتی از میزان مصرف انرژی این سامانه نیز مطرح کرد. به گفته آلتمن:

بسیاری از مردم کنجکاوند بدانند که هر پرسش ChatGPT چقدر انرژی مصرف می‌کند؛ در پاسخ باید گفت، به‌طور متوسط هر پرسش حدود ۰٫۳۴ وات‌ساعت برق نیاز دارد، که تقریباً برابر است با مصرف یک اجاق خانگی در مدت زمانی اندکی بیش از یک ثانیه یا مصرف یک لامپ کم‌مصرف طی چند دقیقه.

آلتمن در ادامه این یادداشت، پیش‌بینی می‌کند که در آینده‌ای نه‌چندان دور، با افزایش بهره‌وری سامانه‌های هوش مصنوعی و ارتقاء مقیاس‌پذیری آن‌ها، هزینه تولید «هوشمندی مصنوعی» به سطح هزینه برق مصرفی برای اجرای سخت‌افزارها خواهد رسید. او باور دارد که دستیابی به مقیاس‌های بزرگ‌تر می‌تواند نقش کلیدی در کاهش هزینه‌ها ایفا کند.

در آن سوی این بحث، منتقدان و فعالان محیط‌زیستی همچنان نسبت به اظهارات آلتمن ابراز تردید می‌کنند. آن‌ها معتقدند رقم اعلام‌شده برای مصرف آب، به‌مراتب کمتر از واقعیت است و بدون انتشار روش محاسبه و معیارهای اندازه‌گیری، اعتماد به چنین ادعاهایی دشوار خواهد بود.

نکته قابل تأمل نیز همین است که آلتمن هیچ گونه روش‌شناسی مشخصی برای رسیدن به این عدد ارائه ننموده و مشخص نکرده که آیا این برآورد شامل کل چرخه مصرف، از جمله تولید برق، خنک‌سازی سخت‌افزار و پردازش نهایی است یا نه.

مقایسه با سایر داده‌های تحقیقاتی

بنابر گزارش واشنگتن پست، در مقاله‌ای که توسط دانشگاه کلرادو و دانشگاه آریزونا در سال ۲۰۲۳ منتشر شد، آمده است که آموزش یک مدل هوش مصنوعی مانند GPT-3 می‌تواند به مصرف بیش از ۷۰۰،۰۰۰ لیتر آب منجر شود.

این رقم شامل تمام مراحل از آموزش تا استقرار مدل در محیط عملیاتی می‌شود. بنابراین عددی که آلتمن برای هر پرسش ارائه کرده، تنها به فاز استقرار مدل اشاره دارد و آموزش اولیه (Training Phase) را شامل نمی‌شود.

پیش‌بینی آینده: هزینه AI برابر با مصرف برق

آلتمن در بخش دیگری از مقاله خود پیش‌بینی می‌کند که با توسعه مدل‌های کارآمدتر و مقیاس‌پذیرتر، در آینده نزدیک هزینه تولید هوش مصنوعی عمومی (AGI) ممکن است تا حد هزینه برق مورد نیاز برای اجرای سخت‌افزار کاهش یابد. این دیدگاه در تضاد با نگرانی برخی منتقدان است که معتقدند تخمین‌های ارائه‌شده بسیار کمتر از مصرف واقعی هستند.

نظر شما در این مورد چیست؟ آیا استفاده از هوش مصنوعی به پیامدهای زیست محیطی آن می‌ارزد و می‌توان روزی را دید که این پدیده مصرف انرژی نگران‌کننده‌ای نداشته باشد؟