نتایج باورنکردنی از مصرف برق مدل GPT-5؛ ولع انرژی مدل جدید ChatGPT هشت برابر نسل قبل!

از همان اولین روزهای فراگیر شدن استفاده از ربات‌های گفتگوگر هوش مصنوعی، همیشه بحث میزان برق مصرفی آنها مطرح و بسیار داغ بوده است. تحقیقات جدید پژوهشگران نشان می‌دهد که میزان انرژی مورد نیاز مدل GPT-5 بسیار فراتر از آن است که بتوان تصور کرد. به صورت میانگین این مدل 8 برابر مدل GPT-4 برق مصرف می‌کند. می‌توان گفت که هر سوال شما از مدل جدید ChatGPT معادل شارژ کامل ۳ تا ۴ گوشی هوشمند است!

هر سوال شما از GPT-5 چقدر برق مصرف می‌کند؟

تصور کنید هوش مصنوعی‌ای در حد GPT-5 بتواند با سرعت و دقتی فوق‌العاده به سوال و درخواست‌های شما پاسخ دهد، اما هر بار که از آن استفاده می‌کنید، برق مصرفی شما چندین برابر یک لپ‌تاپ معمولی است!

بنابر گزارشی که نشریه گاردین در این زمینه و بر اساس تازه‌ترین برآوردهای آزمایشگاه هوش مصنوعی دانشگاه رود آیلند منتشر کرده، مدل GPT-5 شرکت OpenAI تقریباً هشت برابر بیشتر از نسخه پیشین خود، GPT-4، انرژی مصرف می‌کند.

این یعنی پاسخ متوسط یک پرسش به این مدل می‌تواند تا ۴۰ وات‌ساعت برق مصرف کند. اگرچه OpenAI به‌طور رسمی میزان مصرف انرژی مدل جدید خود را اعلام نکرده است، همین برآوردها نگرانی‌هایی درباره ردپای کلی انرژی این فناوری ایجاد کرده است. با این حال، باید توجه داشت که ارقام منتشرشده صرفاً برآورد هستند و خودشان نیز مبتنی بر فرضیات متعددی هستند.

مصرف روزانه برق کل GPT-5 معادل سه راکتور هسته‌ای است

آزمایشگاه هوش مصنوعی دانشگاه رود آیلند تخمین می‌زند که GPT-5 به‌طور متوسط حدود ۱۸ وات‌ساعت به ازای هر پرسش مصرف دارد. اگر روزانه ۲.۵ میلیارد درخواست گزارش‌شده ChatGPT از این مدل عبور کند، مصرف انرژی آن می‌تواند به ۴۵ گیگاوات‌ساعت برسد.

برای درک بزرگی این عدد، کافی است بدانید که یک نیروگاه هسته‌ای مدرن معمولی بین ۱ تا ۱.۶ گیگاوات برق در هر ساعت تولید می‌کند. بنابراین، دیتاسنترهایی که GPT-5 را با مصرف ۱۸ وات‌ساعت به ازای هر پرسش اجرا می‌کنند، به برق معادل دو تا سه راکتور هسته‌ای نیاز دارند؛ مقداری که می‌تواند برق یک کشور کوچک را تأمین کند.

این گزارش دانشگاه بر اساس برآوردی است که نشان می‌دهد تولید یک پاسخ با طول متوسط و ۱۰۰۰ توکن توسط GPT-5 می‌تواند تا ۴۰ وات‌ساعت برق مصرف کند و میانگین آن حدود ۱۸.۳۵ وات‌ساعت است؛ این رقم نسبت به GPT-4 که ۲.۱۲ وات‌ساعت بود، افزایش چشمگیری دارد. در میان مدل‌های دیگر، تنها o3 شرکت OpenAI با ۲۵.۳۵ وات‌ساعت و R1 شرکت Deepseek با ۲۰.۹ وات‌ساعت مصرف بیشتری داشته‌اند.

با این حال، باید تاکید کرد که روش آزمایشی این آزمایشگاه ایده‌آل نیست. تیم تحقیقاتی مصرف برق GPT-5 را با ترکیب دو عامل کلیدی اندازه‌گیری کرد: مدت زمان پاسخگویی مدل به یک درخواست و توان مصرفی تقریبی سخت‌افزار اجراکننده آن.

در همین رابطه بخوانید:

– هر سوال شما از هوش مصنوعی ChatGPT چند لیتر آب مصرف می‌کند؟

با برق مصرفی برای پاسخ هر پرسش GPT-5 می‌توان چه کار کرد؟

۴۰ وات‌ساعت به نظر عدد کوچکی می‌آید، اما وقتی به مقیاس روزانه ۲.۵ میلیارد پرسش ChatGPT-5 نگاه کنیم، این انرژی به میلیاردها کیلووات‌ساعت و معادل چند نیروگاه هسته‌ای می‌رسد! به عبارت دیگر، مصرف یک پرسش متوسط GPT-5 معادل شارژ هم‌زمان چند گوشی، یا جوشاندن نصف یک لیتر آب است، ولی مصرف جمعی آن به سطحی عظیم می‌رسد که تنها با وسایل خانگی نمی‌توان آن را مقایسه کرد. می‌توانید مثال‌های زیر را برای درک بهتر موضوع در نظر بگیرید:

لامپ‌های LED خانگی: یک لامپ LED با توان ۱۰ وات، تقریباً ۱۰ ساعت روشن بودن نیاز دارد تا ۱۰۰ وات‌ساعت مصرف کند. بنابراین، ۴۰ وات‌ساعت برابر است با تقریباً ۴ ساعت روشن بودن یک لامپ LED ۱۰ وات.

گوشی هوشمند: باتری یک گوشی هوشمند معمولی حدود ۴۰۰۰ میلی‌آمپر ساعت و ولتاژ ۳.۷ ولت دارد. انرژی ذخیره‌شده  تقریباً برابر است با 3.7ولت × 4000 میلی‌آمپر ساعت  تقریباً برابر است با 12.95 وات‌ساعت. بنابراین، ۴۰ وات‌ساعت تقریباً معادل شارژ کامل 2 تا 3 گوشی هوشمند است.

لپ‌تاپ استاندارد: لپ‌تاپ‌های معمولی باتری حدود ۵۰ وات‌ساعت دارند. مصرف ۴۰ وات‌ساعت تقریباً ۸۰ درصد یک بار شارژ کامل یک لپ‌تاپ استاندارد است.

کتری برقی: کتری‌های برقی توان ۱۵۰۰ وات دارند و برای جوشاندن یک لیتر آب حدود ۳ دقیقه زمان می‌برند. انرژی مصرفی = ۱۵۰۰ وات × ۳ دقیقه ÷ ۶۰  تقریباً برابر است با ۷۵ وات‌ساعت. بنابراین، ۴۰ وات‌ساعت حدود نیمی از انرژی لازم برای جوشاندن یک لیتر آب با کتری برقی است.

یخچال خانگی: یک یخچال ابعاد متوسط امروزی حدود ۱۰۰ وات توان داشته و به‌طور متوسط و در یک ساعت تقریباً برابر است با ۱۰۰ وات‌ساعت برق مصرف می‌کند. ۴۰ وات‌ساعت  تقریباً برابر است با ۲۴ دقیقه کار یک یخچال خانگی.

ماشین برقی کوچک: ماشین‌های برقی کوچک مانند Nissan Leaf حدود ۱۵۰ وات‌ساعت به ازای هر کیلومتر مصرف می‌کنند. ۴۰ وات‌ساعت  تقریباً برابر است با حدود ۰.۲۶ کیلومتر رانندگی با یک ماشین برقی کوچک.

عامل مصرف برق GPT-5 چیست؟

از آنجایی که OpenAI جزئیات دقیق استقرار مدل را منتشر نکرده است، پژوهشگران مجبور شدند حدس‌هایی درباره سخت‌افزار داشته باشند. آن‌ها بر این باورند که مدل هوش مصنوعی جدید احتمالاً روی سیستم‌های Nvidia DGX H100 یا DGX H200 مستقر بر Microsoft Azure اجرا می‌شود. با ضرب کردن زمان پاسخگویی یک پرسش در توان مصرفی تقریبی سخت‌افزار، عدد وات‌ساعت برای خروجی‌های مختلف، مانند معیار ۱۰۰۰ توکن که برای مقایسه استفاده شده، به‌دست آمد.

برآورد سخت‌افزار همچنین شامل اجزای غیر GPU مانند پردازنده مرکزی (CPU)، حافظه، ذخیره‌سازی و سیستم خنک‌کننده می‌شود و ضریب‌های محیطی اختصاصی Azure مانند «کارایی مصرف انرژی یا «کارایی مصرف آب» و «ضریب شدت کربن» نیز اعمال شده‌اند. البته اگر Azure و OpenAI از سخت‌افزار Blackwell انویدیا استفاده کنند که تا چهار برابر سریع‌تر است، این برآورد نادرست خواهد بود.

نوع سوال و جواب و تاثیر آن بر مصرف برق GPT-5

با وجود این موارد، یکی از تکنیک‌هایی که OpenAI برای کاهش مصرف برق مدل‌های جدید خود مانند GPT-5 به کار گرفته، روشی موسوم به «ترکیب متخصصان یا mixture-of-experts design» است. این روش به بیان ساده تلاش می‌کند تا زمانی که سوالات ساده یا کوتاه هستند، روش‌های ساده‌تری برای رسیدن به پاسخ پیدا کند تا به این نحو، برق کمتری مصرف شود.

با این وجود، حالت استدلالی (Reasoning Mode) با زمان پردازش طولانی‌تر وجود دارد که می‌تواند مصرف انرژی را برای همان پاسخ پنج تا ده برابر افزایش دهد (یعنی بیش از ۴۰ وات‌ساعت به ازای هر پرسش).

در حالی که برآوردهای آزمایشگاه هوش مصنوعی رود آیلند می‌تواند تصویری از میزان مصرف انرژی GPT-5 در مقایسه با مدل‌های نسل قبل ارائه دهد، اعداد مطلق ممکن است دقیق نباشند. آنچه مسلم است، این است که دیتاسنترهای هوش مصنوعی در حال حاضر باعث افزایش شدید هزینه‌های برق در ایالات متحده شده‌اند و با گسترش روزافزون این فناوری، همه نشانه‌ها حاکی از آن است که بحران مصرف انرژی شدیدتر خواهد شد.

برای مطالعه مقاله منتشر شده در این زمینه می‌توانید به این لینک مراجعه کنید.