وحشت تولیدکنندگان داخلی از احتمال لغو ممنوعیت واردات لوازم خانگی

با توجه به اظهارنظرهای منتشر شده، احتمال لغو ممنوعیت واردات لوازم خانگی وجود دارد و تولیدکنندگان داخلی نیز به شدت نگران این موضوع هستند.

واردات لوازم خانگی از سال 1397 با شروع دور جدید تحریم‌های آمریکا علیه ایران و پس از تصویب سران سه قوه ممنوع شد و طبق مصوب شورای هماهنگی سران سه قوه، این ممنوعیت با تمدید 3 ساله تا سال 1400 ادامه داشت. از سال 1400 این تصمیم به‌صورت سالانه تمدید می‌شود. با ممنوع اعلام شدن واردات لوازم خانگی به کشور، عمده کالاهای خارجی موجود در بازار به‌صورت قاچاق وارد شده‌اند و گارانتی معتبری ندارند.

با این حال اخیرا وزیر صمت طی مصاحبه‌ای، موافقت خود را با لغو ممنوعیت واردات لوازم خانگی اعلام کرده‌ و وجود محدودیت را در عین برطرف شدن ناهماهنگی‌های کمی، کیفی و تنوعی، بی‌معنی دانست. او همچنین بر این نکته نیز تاکید کرد که محدودیت لوازم خانگی زمانی اعمال می‌شود که دولت قصد حمایت از تولیدکنندگان داخلی در وضعیت‌های نامناسب داشته باشد، اما در حال حاضر چنین وضعیت حادی وجود ندارد. البته آزاد کردن واردات لوازم خانگی نیازمند تغییراتی در بعضی از ساختار‌های مربوطه است و بازارسازی مناسب و ایجاد فضای رقابتی، یکی از همین تغییرات خواهد بود. در بازار رقابتی برای کنترل بازار نیازی به محدودیت‌های فیزیکی وجود ندارد. البته صحبت‌های وزیر صمت تاکنون مورد بررسی هیچ سازمانی قرار نگرفته، اما با توجه به بازخورد منفی تولیدکنندگان داخلی، اجرایی شدن این پیشنهاد فعلا منتفی است.

ایجاد فضای رقابتی بدون حمایت رقابتی

تولیدکنندگان لوازم خانگی در پاسخ به پیشنهاد وزیر صمت، مشکل موجود در بحث تخصیص ارز، مباحث گمرکی و غیره را مطرح می‌کنند و فضای رقابتی که وزیر عنوان کرده را در وضعیتی که تلاش تولیدکننده برای تامین ارز است، منصفانه ندانستند.

یکی از تولیدکنندگان لوازم خانگی طی مصاحبه‌ای گفت آزاد کردن واردات لوازم خانگی، ضربه مهلکی به تولید داخلی در شرایط فعلی وارد خواهد کرد. این تولیدکننده، شرایط کشور را غیر قابل رقابت با برندهای مطرح جهانی لوازم خانگی دانست. همچنین او اظهار کرد شرایط کشور به‌گونه‌ای است که تولیدکننده در تامین ابتدایی‌ترین نیاز‌های خود مانند تامین ارز مواد اولیه با مشکل مواجه است. وی درباره وضعیت رقابتی برای بازار تصریح کرد تولیدکننده داخلی زمانی می‌تواند با تولیدکننده خارجی به رقابت بپردازد که دغدغه‌ای در مورد تولید و عرضه به‌موقع محصول خود نداشته و با آسودگی بتواند روی پیشرفت تکنولوژی و نوآوری‌های جدید در محصولات خود تمرکز کند و محصولات به‌روز و هوشمندی را برای عرضه در بازار آماده کند.

او همچنین به مقایسه صنعت خودرو و لوازم خانگی برودتی پرداخت و افزود در حوزه لوازم خانگی برودتی، چندین شرکت مختلف اقدام به سرمایه‌گذاری در خصوص به‌روز کردن محصولات کرده‌اند؛ اما تکنولوژی صنعت خودرو مربوط به دو دهه قبل است و ما در حال استفاده از همان تکنولوژی هستیم. وی همچنین یکی از مشکلات موجود در صنعت لوازم خانگی برودتی را مشکل در تامین ارز خرید مواد اولیه عنوان کرد.

این تولیدکننده، وضعیت کشور را رو به رشد و پیشرفت دانسته و معتقد است که در چنین وضعیتی، نباید با ارائه نظرهای غیرکارشناسی و شتاب‌زده، این روند را مختل کرد. او همچنین به وضعیت‌های مشابه در دیگر کشورها نیز اشاره کرد و افزود در هیچ جای دنیا، چنین سنگ‌اندازی‌هایی جلوی پای تولیدکنندگان انجام نمی‌شود و این تصمیم‌های ناگهانی گرفته نمی‌شود.

تصمیم‌های ناگهانی وزارت صمت؛ اصلی‌ترین مشکل تولیدکنندگان لوازم خانگی

یکی دیگر از تولیدکنندگان لوازم خانگی، اصلی‌ترین عامل سردرگمی تولیدکنندگان لوازم خانگی را تصمیم‌های ناگهانی وزارت صمت دانست. البته این تولیدکننده، چنین تصمیم‌هایی را مختص وزارت صمت نمی‌داند و از وجود چنین مشکلاتی در وزرات نیرو، گمرک و غیره نیز خبر داده است. این تولیدکننده، ایجاد چنین سنگ‌اندازی‌ها و چالش‌هایی را در تضاد با گفته رهبری در رابطه با حمایت از تولید داخلی دانست.

همچنین این تولیدکننده نیز آزاد شدن واردات لوازم خانگی را در صورتی که هنوز تولیدکننده داخلی درگیر تامین مواد اولیه مورد نیاز محصولش است، غیرتخصصی اعلام کرد و افزود واردات لوازم خانگی باید زمانی آزاد شود که تولیدکننده داخلی به‌راحتی بتواند منابع و مواد اولیه مورد نیازش را تامین کند و برای بقای خودش و اقتصاد کشور، بتواند با برند‌های خارجی به رقابت بپردازد. در چنین وضعیتی اگر درهای واردات باز شود نتیجه‌اش بسته شدن یک‌به‌یک کارخانه‌های تولیدی داخلی و در نتیجه فلج شدن اقتصاد کشور است.

رضوانی به وضعیت ناگوار تامین ارز برای تولیدکننده داخلی نیز اشاره کرد و افزود در حال حاضر تولیدکننده باید برای تامین ارز مواد اولیه‌اش در صف انتطار باقی بماند. این انتظار در صف گاهی به ماه‌ها طول می‌انجامد و تولیدکننده را مجبور به ابطال سفارش خود می‌کند. مواد اولیه نیز به‌آسانی در اختیار تولیدکننده قرار نمی‌گیرد و به‌همین خاطر مجبور می‌شود که مواد اولیه‌اش را از بازار آزاد به تعداد محدود تهیه کند. این تهیه محدود نیز باعث خواهد شد تا تعداد محصولات خروجی از کارخانه کاهش یافته و به‌خاطر هزینه زیاد تامین از بازار آزاد، قیمت محصولات افزایش پیدا می‌کند. این در حالی است که وزارت صمت از تمام این مشکلات آگاه است.

نظرهای موافقان و مخالفان لغو ممنوعیت واردات لوازم خانگی

به‌طور کلی بحث آزاد شدن واردات لوازم خانگی در این سال‌ها با موفقان و مخالفانی همراه بوده است. در این بخش به بررسی این نظرهای موافق و مخالف می‌پردازیم.

موافقان واردات لوازم خانگی به کشور معتقد هستند که علت اصلی پایین بودن کیفیت محصولات داخلی، نبود فضای رقابتی برای آنها است که باعث شده حقوق مصرف‌کننده نیز هم در بحث کیفیت محصولات و هم در گزینه‌های انتخابی محصولات، مد نظر قرار نگیرد. این امر، فضای نارضایتی را پدید آورده است. موافقان واردات معتقد هستند که ممنوعیت ورود لوازم خانگی خارجی باعث ایجاد یک فضای انحصاری در صنعت لوازم خانگی همانند صنعت خودرو می‌شود و محصولات ایرانی، رشد و پیشرفتی در کیفیت نخواهند داشت.

در مقابل، مخالفان واردات لوازم خانگی معتقد هستند که وضعیت بازار و اقتصادی کشور به‌گونه‌ای نیست که این تولیدکننده‌ها بتوانند با برندهای مطرح خارجی به‌رقابت بپردازند. آنها نتیجه آزاد شدن واردات لوازم خانگی را جز تعطیل شدن این کارخانه‌ها و بدتر شدن اوضاع اقتصادی کشور، نمی‌دانند. آنها با بررسی تجربیات سایر کشورها بر این باور هستند که برای رسیدن به نقطه بلوغ در یک صنعت، باید چند سالی از آن حمایت شود و رفته‌رفته شرایط را برای ایجاد یک رقابت عادلانه و متناسب با حقوق مصرف‌کننده با تامین شرایط مورد نیاز مانند تامین ارز تخصیص برای مواد اولیه و غیره آماده کرد. مخالفان آزادسازی واردات همچنین معتقد هستند که محصولات وارداتی به‌گونه‌ای به تولید داخلی ضربه خواهند زد و برای جلوگیری از این اتفاق، واردات باید همراه با وارد کردن فناوری‌های جدید برای استفاده در محصولات داخلی نیز باشد. این کار به ارتقای وضعیت اقتصادی کشور کمک خواهد کرد.