شهر افسانه ای تروی در ترکیه قرار داشته است یا بریتانیا؟

به لطف فیلم تروی به‌ کارگردانی ولفگانگ پترسن افراد زیادی در سرتاسر جهان با آشیل و هکتور آشنا هستند. اما شهر افسانه ای تروی در کدام قسمت جهان بوده است؛ ترکیه یا بریتانیا؟

برای اولین‌بار هومر شاعر اسطوره‌ای یونانی بود که با اشعار خود شهر افسانه ای تروی یا تروآ را جاودانه کرد. در مرحله بعدی نیز فیلم تروی باعث شد دنیای مدرن با یک جنگ طولانی آشنا شود. هرچند همیشه این سوال وجود داشته که آيا جنگ تروی واقعا در تاریخ رخ داده است؟ اگر پاسخ به این پرسش مثبت باشد، تروی کجا قرار داشت؟

تلاش برای یافتن محل دقیق شهر افسانه ای تروی

از زمان هومر این باور وجود داشت که شهر تروآ آنسوی دریای اژه قرار داشته است. جایی که یونانیان پس از شنیدن خبر ربوده شدن هلن به آن حمله کردند. با این حساب می‌توان گفت که تروی در شمالی غربی شبه‌جزیره آناتولی و در غربی‌ترین نقطه ترکیه امروزی قرار داشته است. هرچند دانشمندان هنوز در مورد نژاد مردمان حاضر در تروی اتفاق نظر ندارند. گروهی تصور می‌کنند که مردمان تروی از اقوام هندواروپایی باستانی بودند و گروهی دیگر نیز آنها را مهاجران یونانی می‌دانند.

به‌باور برخی افراد شهر باستانی لیوم همان تروی افسانه ای است. ژولیوس سزار در دوران حکمرانی خود از این شهر بازدید کرده بود. وی خود را از نژاد آئنیاس، یکی از قهرمانان اهل تروآ می‌دانست. به‌همین‌خاطر هنگام بازدید از شهر احترام ویژه‌ای به روح مردگان جنگ تروی گذاشت. هرچند که پس از فروپاشی امپراتوری روم، لیوم نیز عملا نابود شد. در زمان قدرت گرفتن امپراتوری عثمانی هم هیچ اثری از این شهر باقی نمانده بود.

در طول تاریخ افراد زیادی تلاش کرده‌اند ویرانه‌های باقیمانده از شهر افسانه ای تروی را پیدا کنند. برخی به‌اشتباه مکان‌های مختلفی را به اسم Troy معرفی کرده‌اند. هرچند بعدها مشخص شد که هرکدام به دوره تاریخی دیگری تعلق دارند. حتی یکی از پژوهشگران دانشگاه کمبریج به‌نام‌ Jacob Bryant با انتشار دو مقاله جداگانه گفت که نوشته‌های هومر افسانه‌ای هستند و هیچکدام از قهرمانان جنگ تروی وجود نداشته‌اند.

با همه اینها اکثر افراد بر این باور بودند که شهر افسانه ای تروی در ترکیه امروزی قرار داشته است. هرچند عدم اطمینان در این زمینه باعث شد که در سال ۱۸۰۶ فردی به‌نام Karl Jozef de Graeve روایت جالبی را در مورد تروی مطرح کند. او ادعا کرد که جنگ تروی در دلتای راین رخ داده است و بعدها عده‌ای روایت اصلی را تغییر داده‌اند. از دوران قرون وسطی بسیاری از کشورهای اروپای غربی به این نتیجه رسیده بودند که بنیان‌گذاران آنها به تروی تعلق داشته‌اند.

آنها تمایل داشتند واقعیت‌های تاریخی را نادیده بگیرند و در عوض داستان آئنیاس را برای کشور خود معیار قرار دهند. حتی گفته می‌شد که خداوند مقدر کرده است آئنیاس از جهنم تروی جان سالم به‌در برد تا در نهایت یک تروی جدید را در ایتالیا بنیان نهد. در واقع مردم روم باستان بخشی از عظمت امپراتوری را به اجداد خود در تروی مربوط می‌دانستند. همه اینها نشان می‌دهند که اذهان مردم اروپا برای پذیرفتن مکان جدید شهر افسانه ای تروی کاملا آماده بوده است.

فقط کافی بود که De Graeve کمی این داستان‌ها را در سر خود مخلوط کند تا روایت جدیدی آماده شود. هرچند خوشبختانه افراد زیادی در مجامع علمی ادعاهای وی را جدی نگرفتند. کمی بعد در سال ۱۸۲۲ فردی به‌نام Charles Maclaren به‌دقت جزئیات مربوط به شهر افسانه‌ای تروی را در توصیفات هومر بررسی کرد. او به‌ این نتیجه رسیده بود که تروی هومر و شهر باستانی لیوم در یک مکان قرار داشته‌اند. سرانجام در سال ۱۸۶۳ مک‌لارن اعلام کرد که شهر تروآ در غرب شهر کوچک Hisarlik امروزی قرار دارد.

همان سال کنسول بریتانیا در ترکیه با ادعاهای مک‌لارن آشنا شد و تصمیم گرفت مقداری زمین را در آن منطقه خریداری کند. هرچند او بودجه کافی برای یک کاوش باستان شناسی کافی را نداشت. به‌همین خاطر بررسی محل دقیق شهر تروی تا سال ۱۸۷۲ به‌تعویق افتاد. در آن زمان فردی به‌نام Heinrich Schliemann یک گروه از باستان شناسان خبره را موظف کرد منطقه را برای یافتن نشانه‌های شهر تروی بررسی کنند. در نهایت نیز دیوارهای کاخی از عصر برنز، یک رمپ سنگی شگفت‌انگیز و مقداری طلا پیدا شدند.

یافته‌های جدید شگفت‌انگیز بودند؛ اما آیا یک کاخ کوچک همان شهر افسانه ای تروی بوده است؟ عده‌ای می‌گفتند که شاید هومر در توصیفات خود از این جنگ اغراق کرده؛ اما در هر صورت یک کاخ کوچک برای بسیاری راضی کننده نبود. همین نیز باعث شد که در سال ۱۹۹۰ فردی به‌نام Iman Jacob Wilkens بگوید که جنگ تروی در بریتانیا رخ داده است.

وی با بررسی شواهد باستان شناسی اعلام کرد که حدود ۱۲۰۰ سال بیش جنگی بین دو گروه از سلت‌ها رخ داده است. آنها به‌خاطر دستیابی به منابع روی با همدیگر درگیر شدند. ویلکینز در دفاع از نظریه خود گفت که بسیاری از توصیفات هومر به مکان‌های مختلف اطراف بریتانیا شبیه است. در واقع ویلکینز بر این باور بود که ۴۰۰ سال پس از رخ دادن جنگ بزرگ سلت‌ها هومر داستان شهر افسانه ای تروی را سروده است. هرچند گذر زمان باعث شده بود که بسیاری از جزئیات مربوط به جنگ تغییر کنند و هومر تروی را در آنسوی دریای اژه قرار دهد.

در نهایت باید گفت که بسیاری از کارشناسان دلایل مطرح‌شده توسط ویلکینز را نادیده گرفته و یا مسخره کردند. هرچند هنوز نمی‌توان با اطمینان گفت که شهر افسانه ای تروی کجا قرار داشته است.

بیشتر بخوانید: آیا مردم مصر باستان واقعا با فرزندان و خواهران خود ازدواج می‌کردند؟ کشف یک حلقه گمشده از افسانه ای هرکول؛ ارتباط عجیب بین اسطوره‌شناسی یونان با انجیل و تورات کشف تندیس خدای یونانی ها در خرابه‌های فاضلاب