26 اردیبهشت 1403 ساعت 20:30
در اکتشافات انجام شده در اطراف ۷ ستاره در کهکشان راه شیری، نشانه‌هایی سازگار با کره‌های دایسون و تمدن های پیشرفته فرازمینی به چشم می‌خورد.
کشف بزرگترین حقایق جهان هستی از دیرباز جزو بزرگترین آرزوهای بشر بوده است و بدون شک یکی از مهم‌ترین آرزوهای انسان، دستیابی به دلایل و مدارک محکم مبنی بر وجود بیگانگان و تمدن های پیشرفته فرازمینی و همچنین برقراری ارتباط با آنان است. حال طبق آخرین اخبار حوزه نجوم، گروهی از دانشمندان این احتمال را مطرح کرده‌اند که پیش از این، رد پای فناوری بر جا مانده از تمدن های پیشرفته کره‌های دایسون شناسایی شده؛ ولی کشف این نشانه‌ها در انبار گسترده داده‌های نجومی موجود، پنهان شده است.
کره دایسون؛ عاملی قاطع بر وجود تمدن های پیشرفته فرازمینی
کره دایسون، یک پروژه مهندسی نظری است که ستاره‌ای را با پلتفرم‌هایی که در شکل‌گیری فشرده در حال چرخش هستند، احاطه می‌کند. این راه‌حل نهایی برای فضای زندگی و تولید انرژی است که سطح وسیعی را برای سکونت در اختیار سازندگانش قرار می‌دهد و توانایی گرفتن هر ذره از تشعشعات خورشیدی ساطع شده از ستاره مرکزی خود را فراهم می‌کند. این پروژه مهندسی فرضی و عظیم، تنها توسط تمدن های بسیار پیشرفته قابلیت ساخت و توسعه دارد. منظور از پیشرفته، نوعی قدرت تکنولوژیک تقریبا غیر قابل تصور است که این امکان را برای تمدن فراهم می‌کند تا ساختار سه‌بعدی کاملی را در اطراف یک ستاره بسازد و تمام انرژی ستاره را مهار کند.
ساخت کره های دایسون، این امکان را به تمدن‌ها می‌دهد تا از تمام انرژی ستاره بهره ببرند؛ ولی تمدن مورد نظر تنها زمانی می‌تواند ساختاری به عظمت و پیچیدگی کره دایسون بسازد که به سطح دوم در مقیاس کارداشف (مقیاسی برای طبقه‌بندی تمدن‌های هوشمند کیهانی) رسیده باشد. کره های دایسون می‌توانند رد پای فنی (technosignature) داشته باشند؛ از این رو تیمی از محققان از کشورهای سوئد، هند، بریتانیا و آمریکا، در پروژه‌ای به نام هفایستوس (Hephaistos، نام ایزد یونانی آتش و متالورژی) روشی را برای جست‌وجوی آثار فنی کره دایسون توسعه داده‌اند.
این محققان، نتایج بررسی‌هایشان را در نشریه ماهانه آکادمی سلطنتی علوم منتشر کرده‌اند و نویسنده اصلی آن یعنی ماتیاس سوازو، دانشجوی دکترای گروه فیزیک و نجوم در دانشگاه اوپسالای سوئد است. در بخشی از این مقاله ذکر شده که جست‌وجوی جامعی با تجزیه‌وتحلیل مشاهدات نور مرئی و فروسرخ بازتاب شده از Gaia، ۲MASS و WISE برای شناسایی کره‌های جزئی دایسون انجام شده است. نقشه‌برداری‌های بزرگ‌مقیاس گایا، وایس و مس۲ برای اهداف مختلفی طراحی شده‌اند و هر کدام از آنها، حجم عظیمی از داده‌های موقعیت و روشنایی ستاره‌های منفرد را در اختیار دانشمندان قرار می‌دهند.
همچنین در دومین مقاله ارائه شده، با نورسنجی Gaia DR۳، ۲MASS و WISE، حدود ۵ میلیون منبع مورد بررسی قرار گرفت تا فهرستی از کره های دایسون احتمالی ایجاد شود. البته بررسی تمام این داده‌ها کار سختی است. در این راستا، محققان الگوریتیم را توسعه دادند تا به بررسی داده‌های ترکیبی بپردازند. آنها به این نکته اشاره کرده‌اند که در جست‌وجوی کره‌های نیمه‌کاملی هستند که تشعشعات فروسرخ (مادون قرمز) اضافی را از خود ساطع می‌کنند. سوازو و همکارانش در این‌باره گفته‌اند:
این سازه، گرمای تلف شده را به‌صورت تشعشعات فروسرخ میانی منتشر می‌کند که علاوه بر سطح تکمیل ساختار، به دمای مؤثر آن بستگی دارد.
اما مشکل اینجاست که این‌ها تنها منبعی نیستند که چنین تشعشاتی را منتشر می‌کنند و بسیاری از اجرام طبیعی مثل حلقه‌های گردوغبار دور ستاره‌ای و سحابی‌ها نیز این کار را انجام می‌دهند؛ کهکشان‌های پس‌زمینه هم قادرند تا تشعشعات فروسرخ اضافی بتابانند و انرژی مثبت کاذب ایجاد نمایند و این وظیفه الگوریتم است که آنها را فیلتر کند.
چه کسی این هیولا را ساخته است؟
به‌گفته فریمن دایسون، فیزیکدان نظری بریتانیایی-آمریکایی که برای اولین بار در سال 1960 در مورد این ساختارهای فرضی حدس زد، یک گونه بیگانه باهوش ممکن است پس از استقرار در برخی از قمرها و سیارات در همسایگی ستارگان محلی خود، این اقدام را در نظر بگیرد. با افزایش جمعیت آنها، این موجودات فرازمینی شروع به مصرف مقادیر بیشتری از انرژی خواهند کرد. با فرض این‌که جمعیت و صنعت این جامعه بیگانه به میزان متوسط 1% در سال رشد می‌کند، محاسبات دایسون نشان می‌دهد که مساحت بیگانگان و نیازهای انرژی به‌طور تصاعدی افزایش می‌یابد و تنها در 3000 سال یک تریلیون برابر بزرگتر می‌شود. اگر منظومه شمسی آنها دارای جسمی به اندازه مشتری باشد، مهندسان این گونه می‌توانند چگونگی جدا کردن سیاره و پخش جرم آن در پوسته‌ای کروی را بیابند.
با ساختن سازه‌هایی در فاصله دو برابر زمین و خورشید، این مواد برای ساخت تعداد زیادی سکوی مداری به ضخامت 6 تا 10 فوت (2 تا 3 متر) کافی است و به بیگانگان اجازه می‌دهد روی سطح ستاره‌شان زندگی کنند. به‌گفته دایسون، اما پس از جذب و بهره‌برداری از انرژی خورشیدی، سازه در نهایت باید انرژی را دوباره تابش کند، وگرنه ایجاد می‌شود و باعث خواهد شد کره در نهایت ذوب شود. این بدان معنی است که برای یک ناظر دور، نور ستاره‌ای که در یک کره دایسون پیچیده شده ممکن است کم‌نور یا حتی کاملا تاریک به‌نظر برسد.
آیا کره دایسون وجود دارد؟
بر اساس گزارش ناسا، کره‌های دایسون به‌دلیل تشعشعات فروسرخ خود، نوعی علامت فنی در نظر گرفته می‌شوند؛ نشانه‌ای از فعالیتی که اخترشناسان دوردست می‌توانند از آن برای استنباط وجود موجودات هوشمند در جهان استفاده کنند. تعداد انگشت‌شماری از محققان زمینی، نقشه‌های مادون قرمز آسمان شب را به امید یافتن کره های دایسون اسکن کرده‌اند، اما تاکنون هیچ‌کس چیزی غیر عادی ندیده است. در سال 2015، اخترشناسی با نام Tabetha Boyajian که در آن زمان در دانشگاه ییل مشغول به کار بود، از کم شدن مرموز نور از ستاره‌ای به نام KIC 8462852 خبر داد که سوسو زدن نامنظم آن شبیه چیزی بود که محققان تا به حال ندیده بودند. محققان دیگر پیشنهاد کردند که افت نورهای عجیب می‌تواند ناشی از یک کره دایسون نیمه ساخته شده باشد و این ایده باعث ایجاد حس رسانه‌ای شد.
غربالگری تمامی الگوریتم‌های موجود
این نمودار جریان نشان می‌دهد که الگوریتم پردازش داده چطور عمل می‌کند. البته طراحی و به‌کارگیری این مسیر، تنها اولین قدم در این بررسی‌هاست و اعضای تیم، فهرستی از گزینه‌ها را بر اساس عواملی مانند انتشار تابش هیدروژن آلفا، تنوع نوری و اخترسنجی مورد بررسی قرار می‌دهند.
در نهایت ۳۶۸ منبع در آخرین غربالگری انجام شده، باقی ماندند که ۳۲۸ منبع به‌عنوان ترکیب، ۲۹ مورد به‌دلیل نامنظم بودن رد شدند و ۴ مورد هم به‌عنوان سحابی از فهرست رد شدند. در نهایت از حدود ۵ میلیون شیء اولیه، تنها ۷ گزینه به‌عنوان کره های دایسون بالقوه باقی ماندند. طبق توضیح دانشمندان، همه این منابع، تابش فروسرخ میانی شفافی را ساطع می‌کنند و هیچ آلاینده یا اثر مشخصی ندارند که نشان‌دهنده منشأ آشکار فروسرخ میانی باشد.
البته محققان هم می‌دانند که این هفت مورد، تنها در حد گزینه‌های احتمالی هستند و ممکن است دلایل دیگری برای ساطع کردن بیش از حد تابش فروسرخ در آنها وجود داشته باشد. دانشمندان در این‌باره گفتند که وجود قرص‌های گرم گرد و غبار و ذرات جامد در اطراف این گزینه‌ها توضیح قابل قبولی برای مازاد فروسرخ منابع ماست. این گزینه‌ها ممکن است ستاره‌های رده طیفی M (کوتوله سرخ) باشند؛ ستارگان سبک‌تر از خورشید که تابش کم‌فروغ و عمر بسیار طولانی دارند. ولی قرص‌های باقی‌مانده در اطراف کوتوله‌های M بسیار نادرند.
تجزیه و تحلیل نهایی بر وجود تمدن های پیشرفته فرازمینی
اینجاست که اوضاع پیچیده می‌شود؛ چرا که برخی از تحقیقات نشان می‌دهند که قرص‌های مواد باقی‌مانده در اطراف کوتوله سرخ رده طیفی M به‌صورت متفاوتی شکل می‌گیرند و ظاهر می‌شوند. یک نوع قرص گردوغبار به‌نام دیسک‌های حدی گردوغبار (EDD) بخشی از درخشندگی مشاهده شده در اطراف این گزینه‌ها را توضیح می‌دهد. در نهایت این محققان اعلام کردند:
پس از تجزیه‌وتحلیل نورسنجی نوری/ NIR/MIR از ۵ میلیون منبع، ما ۷ کوتوله M را یافتیم که تابش فروسرخ بیش از حدی با ماهیت نامشخص دارند و ویژگی‌هایشان با مدل‌های کره دایسون سازگار است.
در این بین، توضیحات طبیعی متعددی برای فروسرخ بیش از حد حاصل از این هفت منبع وجود دارد؛ اما هیچ‌یک از آنها به‌وضوح چنین پدیده‌ای را به‌خصوص با توجه به این‌که همه آنها کوتوله‌های M هستند، توجیه نمی‌کنند. طبق گفته محققان، طیف‌سنجی نوری بعدی به درک بهتر این هفت منبع کمک خواهد کرد. درک بهتر انتشار تابش هیدروژن آلفا ارزش بالایی دارد؛ چرا که ممکن است منشأ این تابش‌ها از قرص‌های جوان باشد و نه تمدن های پیشرفته فرازمینی. محققان در این‌باره توضیح می‌دهند:
تجزیه‌وتحلیل منطقه طیفی اطراف هیدروژن آلفا به‌شکل ویژه‌ای می‌تواند به ما کمک کند تا وجود قرص‌های جوان را رد یا تأیید کنیم. از همین رو، انجام تحلیل‌های تکمیلی برای آشکار شدن ماهیت واقعی این منابع، ضروری خواهد بود.